Cerebralni gigantizam (Sotosov sindrom) Cerebralni gigantizam (Sotosov sindrom) je rijetko genetsko oboljenje koje se karakteriše velikom porođajnom težinom, ekscesivnim rastom tokom prvih godina života, velikom glavom, blagim zastojem u mentalnom, motornom i socijalnom razvoju. Učestalost oboljenja je 1/14.000 novorođenih. Etiologija. Mada je postojalo mišljenje da se radi o hipotalausnom poremećaju, ispitivanjima nijesu dokazana histopatološka oštećenja. Uzrok pojavi Sotosovog sindroma su mutacije u genu NSD1. Gen NSD1 sadrži upute za izradu proteina koji je uključen u proces normalanog rasta i razvoja. Oko 95% slučajeva sa Sotosovim sindromom imaju negativnu anamnezu za pojavu ovog sindroma u porodici. Većina od ovih slučajeva su rezultat de novo mutacija. Nekoliko porodica je opisano sa više od jednog oboljelog člana, što ukazuje da se Sotos sindrom nasljeđuje autozomalno dominantno. Klinička slika. Djeca sa ovim sindromom rađaju se krupna, sa većom tjelesnom dužinom i masom. Ekscesivan rast je naročito izražen tokom prve 2. do 3 godine života. Djeca zatim nastavljaju da rastu normalno, sa tendencijom da su viša i teža i sa većim obimom glave nego što je normalno za uzrast. Karakterističan je nalaz većeg rastojanja ruku, koje je veće u odnosu na visinu tijela za 5 cm i više. U kliničkoj slici, koja može da značajno varira, obično su izraženi makrocefalija sa izduženim licem i protruzijom čeone kosti, velike šake i stopala, hipertejlorizam (Slika 5). Oboljenje može biti udruženo sa autizmom, hipotonijom i govornim poremećajima. Najveći broj pacijenata sa Sotosovim sindromom ima blag ili granični mentalni hendikep. Kostno sazrijevanje je ubrzano, a pubertet se javlja nešto ranije. Ova djeca u adultnom dobu imaju normalnu visinu. Vrijednosti hormona rasta i IGF-1 su normalne. Djeca sa Sotosovim sindromom imaju veći rizik za pojavu tumora. Klinička dijagnoza Sotosovog sindroma zasniva se na prisustvu tri glavne karakteristike: karakterističan izgled lica, prerastanje (visina i/ili obim glave ≥ 2 SD iznad srednje vrijednosti) i nesposobnosti učenja od blage do teške, kada se preporučuje pomoć druge osobe. Ovi kriterijumi se zasnivaju na rezultatima istraživanja kod 500 osoba sa NSD1 abnormalnostima od kojih je najmanje 90% imalo ove tri karakteristike. Potvrda dijagnoze se dobija molekularno genetskim testiranjem. NSD1 gen je jedini gen čije mutacije dovode do pojave Sotos sindroma. 80-90% osoba sa Sotos sindromom imaju dokazane abnormalnosti NSD1 gena. Terapija. Specifičnog liječenja nema. Prate se i tretiraju pojedine manifestacije sindroma (govorni problemi, problemi ponašanja, srčane mane, skolioza, renalni poremećaji). Potrebna je edukacija pogođenih osoba i njihovih roditelja, posebno u okviru gnetskog savjetovališta. Beckwith Wiedemann sindrom (BWS)
Beckwith-Wiedemann sindrom je stanje koje karakterišu neonatalna makrosomia, makroglosia, hemihipertrofija, hipoglikemija i defekt prednjeg trbušnog zida. Učestalost je 1/15.000 novorođene djece. Etiologija. Mada osnovni uzroci BWS nijesu u punoj mjeri definisani, više (>85%) slučajeva BWS su sporadični i imaju negativnu porodičnu anamnezu na BWS sindrom. Ipak, 15% slučajeva sa BWS imaju pozitivnu porodičnu anamnezu, uz to roditelji pogođene djece imaju povišen rizik da im i druga djeca imaju BWS. BWS može se javiti usljed različitih genetskih defekata. Kod pojedinih bolesnika utvrđena je parcijalna duplikacija hromozoma 11p15.5. BWS može da se javi usljed mutacije p57 gena, ili gena NSD1, i kod mikrodelecija u regiji H19 ili gena LIT1. Hiperinsulinizam kod ovog sindroma se pripisuje povećanju faktora rasta. Smatra se da faktori rasta (IGF-2 i pro IGF-2) prisutni u povećanoj koncentraciji stimulišu insulinske receptore i tako ispoljavaju insulin slično dejstvo. Klinička slika. Pet najčešćih karakteristka u kliničkoj slici ovog sindroma su: neonatalna makrosomija, makroglosija, hemihipertrofija, defekt trbušnog zida, anomalije ušne školjke u vidu nabora ili paralelno postavljenih zareza u predjelu resice (Slika 6 A,B,C,D). Hipoglikemija samo tokom prvih nekoliko dana nije česta. Simptomi hipoglikemije ispoljavaju se u više od 50% slučajeva i okrivljuju se za mentalnu nedovoljnost ove djece. Djeca sa BWS imaju 600 puta veći rizik da dobiju karcinom, posebno Wilmsov tumor tokom života, nego zdarva djeca. Opisani su slučajevi sa pojavom adrenalnog karcinoma, gonadoblastoma, hepatoblastoma i rabdomiosarkoma. U globalu, prognoza je veoma dobra. Djeca dobro rastu i razvijaju se i dostižu očekivanu visinu prema genetskom potencijalu. Dijagnoza ovog sindroma se postavlja na osnovu kliničke slike, paternalne izodizomije 11p15.5 i drugih mutacija, hipoglikemije i povišenih vrijednosti IGF-2 i proIGF-2.
Terapija. Liječenje zavisi od uzroka hipoglikemije. Davanje Diazoksida za hipoglikemiju može da bude efikasno. Kod povišenog faktora rasta IGF-2 može da bude od koristi davanje hormona rasta.
Marfanov sindrom Marfanov sindrom se obično definiše kao visok rast sa dugim prstima. (Slika 3.8). Radi se o mezodermalnom i ektodermalnom poremećaju sa vodećim kliničkim znakom arahnodaktilijom. Smatra se da mu je incidencija 1 na 10.000. Etiologija. Radi se o autozomno dominantnom oboljenju gdje je kod 65-75% pacijenata jedan roditelj aficiran. Marfanov sindrom je uzrokovan genskom mutacijom na 15. hromozomu (15q21.1) koji je kodiran za glikoprotein fibrilin, važan strukturalni dio vezivnog tkiva.
Dodajte komentar