Bolest zavisnost predstavlja jedan od većih društvenih problema koji zahtijeva organizovane mjere pomoći ljudima koji tokom dugogodišnje konzumacije psihoaktivnih supstanci promijene svoj način života do nivoa koji zahtijeva apsolutnu korekciju obrazaca ponašanja i mišljenja. Tretiranje bolesti zavisnosti kroz procese rehabilitacije i resocijalizacije omogućava zavisnicima/cama da promijene svoje negativne stilove života i usvoje zdrave obrasce koji će im omogućiti stabilno životno funkcionisanje. Nužne promjene koje svaki zavisnik/ca treba da usvoji, zahtijevaju dugoročan proces tretiranja. Dugoročnost tretiranja uslovljava kvalitet apstinencije, i u krajnjoj formi apstinencija postaje stil života a ne puko nekonzumiranje supstanci.
U Crnoj Gori problem zavisnosti, u odnosu na broj stanovnika, predstavlja problem koji zahtijeva reakcije društva i odgovornih institucija, kako bi se ne samo procentualno taj trend smanjio, već kako bi bio ispunjen krajnji cilj, a to je spašavanje života. Sa ciljem reakcije i potrebe da se spasu životi onih koji su razvili bolest zavisnost, osnovana je i Javna ustanova za smještaj, rehabilitaciju i resocijalizaciju korisnika psihoaktivnih supstanci, u Podgorici 2008. godine. Ustanova je do 17. decembra 2015. godine tretman pružala samo muškoj populaciji zavisnika, a od navedenog datuma tretman je omogućen i ženama zavisnicama. Kako do sada na našim prostorima nije postojao tretman koji obuhvata rehabilitaciju i resocijalizaciju, a baziran je na stacionarnom pristupu, od navedenog datuma žene zavisnice u Crnoj Gori dobijaju mogućnost da za svoj problem dobiju stručnu, profesionalnu pomoć i podršku. Da bi se omogućila izgradnja i formiranje paviljona za žene, pored evidentne potrebe društva, potrebna je bila i inicijativa koja je pokrenuta u nadležnim istitucijama. Inicijativa je na kraju rezultirala realizacijom velikog broja aktivnosti u okviru projekta pokrenutog za potrebe izgradnje i fukcionisanja paviljona za zavisnice.
Javna ustanova za smještaj, rehabilitaciju i resocijalizaciju korisnika psihoaktivnih supstanci Podgorica je, u saradnji sa nadležnim Sekretarijatom za socijalno staranje i Kancelarijom za prevenciju bolesti zavisnosti Glavnog grada, a u partnerstvu sa Zajednicom opština Crne Gore, Opštinom Nikšić, Opštinom Tivat i NVO “4 Life“, izradila projekat za izgradnju Centra za žene zavisnice od psihoaktivnih supstanci. Ovaj projekat prepoznat je i podržan od strane Evropske komisije koja je u njegovom finansiranju učestvovala sa 62%, dok je Glavni grad Podgorica učestvovao sa 20% i Vlada Crne Gore sa 18%. Ukupna vrijednost projekta iznosila je 619.966,59 eura.
Saradnici na ovom projektu bili su kancelarije za prevenciju bolesti zavisnosti iz Tivta, Danilovgrada, Nikšića, Cetinja i Kotora, kao i NVO „Preporod“ iz Nikšića.
Projektom “Rehabilitacija zavsinika i zavisnica u Crnoj Gori”, osim izgradanje paviljona, predviđene su i realizovane različite aktivnosti: dvije konferencije za novinare na kojima je javnost izvještavana o postignutom u implementaciji projekta; izrađena je situaciona analiza sa akcentom na zavisnice od psihoaktivnih supstanci; osnovana SOS linija za zavisnike (0 800 82 000), putem koje zainteresovani mogu od strane stručnih lica iz Javne ustanove dobiti savjete i stručnu podršku usluga; izrađen stručni program namijenjen zavisnicama; uspostavljena saradnja sa terapijskim zajednicama iz okruženja, odnosno posjeta sličnim Centrima u regiji; organizovana su četiri okrugla stola u Glavnom gradu Podgorici i opštinama Nikšić, Tivat i Berane, na kojima su učešća uzeli eminentni stručnjaci iz oblasti tretiranja i prevencije bolesti zavisnosti; razvijen biznis plan Javne ustanove Podgorica (uključujući i ženski paviljon); animirana je javnost putem medija, kako bi se svima pržila mogućnost da dobiju informacije, prvo o početku izgradnje pa zatim i svim ostalim aktivnostima predviđenih projektom. Objavljen je i određeni broj stručnih tema putem pisanih medija, medicinskih časopisa i portala, gdje su stručnjaci različitih profila govorili o značaju Centra i samoj bolesti zavisnosti.
Ženski paviljon u okviru Javne ustanove svečano je otvoren 17.12.2015. godine. Na otvaranju Centra govorili su gradonačelnik Glavnog grada gospodin Slavoljub Stijepović, šef sektora za saradnju Evropske komisije gospodin Andre Lis i direktor Javne ustanove gospodin Aleksandar Radinović. Centar su, presijecanjem vrpce, otvorili predsjednik Crne Gore gospodin Filip Vujanović, šef sektora za saradnju Evropske komisije gospodin Andre Lis i gradonačelnik Glavnog grada gospodin Slavoljub Stijepović.
Izgradnjom Ženskog paviljona pružila se mogućnost ovom dijelu populacije da dobije adekvatnu pomoć i tretman, čime će se doprinijeti i suzbijanju diskriminacije u tretiranju ove bolesti, koja je do sada bila prisustna zbog nepostojanja mogućnosti stacionarnog tretmana za žene. Na taj način i žene će dobiti pravo na novu šansu i novi život.
Ženski paviljon predstavlja zasebnu organizacionu cjelinu u okviru JU za smještaj, rehabilitaciju i resocijalizaciju korisnika psihoaktivnih supstanci. Smještajnih kapaciteta ima za16 korisnica, koji se u slučaju ukazivanja potrebe može adaptirati i za veći broj klijentkinja. Po prethodnim analizama ovaj broj je sasvim adekvatan, ali ukoliko se tokom rada javi interesovanje za tretman, uz adekvatnu motivaciju samih korisnica psihoaktivnih supstanci, svakako da će se smještajnih kapacitet proširiti. Objekat pokriva prostor od 759m2, a unutrašni prostor je prilagođen potrebama korisnica, a podijeljen je na radni prostor i prostor za boravak i smještaj korisnica, kao i prostor za radno-okupacione aktivnosti.
Proces rehabilitacije u Ustanovi sprovodi se sa ciljem da klijentkinje postignu uvid u sebe i motive koji podržavaju zavisnički obrazac ponašanja. Rehabilitacioni proces podrazumijeva rad na razvijanju sposobnosti klijentkinja za zrelo, racionalno ponašanje, kao i za preuzimanje odgovornosti za svoje postupke, odnosno razvijanje potencijala za lični razvoj kroz mijenjanje navika i eliminaciju neprihvatljivog ponašanja.
Proces resocijalizacije odvija se sa ciljem usklađivanja ponašanja klijentkinja sa potrebama i adekvatim obrascima koje društvo nalaže kao prihvatljive.
Program rada sa ženama zavisnicama se bazira na programu rada koji se sprovodi u ustanovi u radu sa muškom populacijom zavisnika, ali je svakako prilagođen potrebama žena zavisnica. Shodno tome da postoje razlike u tretiranju bolesti zavisnosti kod zavisnika muškog i ženskog pola, definisan je stručni program rehabilitacije i resocijalizacije za žene zavisnice.
Stručni program obuhvata: psihijatrijsko praćenje, grupne terapije (“Program 12 koraka”, Transakciona analiza, Emocionalna pismenost, Asertivni trening), individualne terapije, porodične terapije, radno-okupaciona terapija (slikarsko-kreativna, radionica za umjetničku obradu drveta) i sportske aktivnosti.
Koncept Ustanove počiva na dobrovoljnosti i iskrenom motivu za oporavak. Tretman je podijeljen u dvije faze, 12 mjeseci rezidencijalnog tretmana i 12 mjeseci nerezidencijalnog tretmana, nakon čega se daje preporuka da klijentkinja bude u povremenom kontaktu sa Javnom ustanovom. Svaka faza ima svoja programske aktivnosti koje su se tokom prakse u tretiranju zavisnika pokazale kao najmjerodavnije i kao one koje daju najbolje rezultate. Organizacija slobodnog vremena i usklađivanje dnevnih obaveza je svakako problem koji svi zavisnici imaju, a koji je proizvod dugogodišnje konzumacije psihoaktivnih supstanci. Da bi se oformili novi načini funkcionisanja neophodno je organizovati aktivnosti u pravilnom kontinuitetu na dnevnoj osnovi, pa se i u muškom i u ženskom paviljonu segmenti odvijaju po utvrđenom rasporedu koji je najadekvatniji i koji doprinosi da se usvajaju nove navike u životu. Od jutarnjih pravilnih higijenskih navika, preko radne treapije, redovnih obroka, svakodnevnih grupnih i individualnih terapija, uz psihijatrijsko praćenje i dozirane sportske aktivnosti zavisniku/nici pruža se jadan potpuno novi obrazac za fukcionisanje, koji se dalje prenosi u drugu fazu u kojoj klijentkinje ne borave u paviljonu, već su obavezene da dolaze na grupne terapije i testiranja na prisustvo psihoaktivnih susptanci u organizmu, i to po procjeni i pozivu stručnih lica.
Okončanjem tretmana, koji u dvije faze traje dvije godine, pruža se mogućnost zavisnicama od psihoaktivnih supstanci da svoju apstinenciju, uz postignute promjene i dugoročnu primjenu stečenih znanja i ponašanja, pretvore u jedan funkcionalan životni tok. Krajnji cilj tretmna u Javnoj ustanovi nije doprinos u smanjnju broja aktivnih konzumenta supstanci, već omogućavanje ljudima koji imaju problem zavisnosti da sagledaju vrijednost života i svoja zadovoljstva stave na adekvatan nivo, dajući životu željeni smisao u skladu sa opšte-prihvaćenim društvenim normama ponašanja i fukcionisanja, tj. spasiti život da bi bio ŽIVOT!!
Ivana Vučelić
Dodajte komentar