Majke su često zabrinute zbog ”nedostatka kosti na bebinom tjemenu” – (fontanela), ali to je sasvim normalna pojava. Opipava se kao mekani prostor između kostiju.
Kod novorođene bebe kosti lobanje nijesu međusobno srasle. Slobodan prostor između njih ispunjen je vezivnim tkivom. Fontanela su mekana mjesta na bebinoj lobanji, koja se nalaze tamo gdje kosti još nijesu srasle. Zahvaljujući tome beba lakše prolazi kroz porođajni kanal, jer se kosti pomjeraju stvarajući neku vrstu ”zone gužvanja”. Beba ima ukupno 6 fontanela. Dvije glavne (velika i mala), i po dvije veoma male, sa obje strane u visini sljepočnica. Prednja, velika fontanela, nalazi se na spoju čeonih i tjemenih kostiju, romboidnog je oblika, promjera do 4 cm dijagonalno. Zadnja fontanela, manja, promjera 0,5 cm, trouglastog oblika, smještena je između tjemenih i potiljačnih kostiju. Svakom novorođenčetu odredi se obim glave na rođenju i upiše se u karton. Kasnije se prati rast obima glave pri svakom pregledu -obaveznom preventivnom pregledu kod izabranog doktora. Kada fontanele nestaju?
U toku razvoja kosti postepeno srastaju, čime se formiraju šavovi duž njihovih spojeva. .Prednja fontanela srasta između devetog i osamnaestog mjeseca, a zadnja do šestog mjeseca.
Veličina fontanele u ranom uzrastu ne utiče na vrijeme njenog zatvaranja, ali glava raste i poslije toga. Šavovi između lobanjskih kostiju sasvim srastaju tek sa 12 godina, a potpuna koštana fuzija (stapanje svih kostiju lobanje u jednu ) se odvija u trećoj deceniji života.
Svaki ginekolog/akušer i pedijatar pregleda fontanelu – zašto?
Na osnovu položaja velike i male fontanele ginekolog procjenjuje kako se beba rotira u porođajnom kanalu. Fontanela je na neki način – “prozor u mozak”. Preko nje može da se izmjeri pritisak unutar lobanje, da se ultrazvučnim pregledom posmatra mozak, a Doppler ultrazvučnim pregledom se mjeri brzina protoka krvi kroz moždane krvne sudove. Kroz fontanelu se mogu izvršiti i manje hirurške intervencije.
Normalno je kod bebe, koja ne plače – fontanela u ravni kostiju. Njen izgled može da ukaže na neka patološka stanja (uvučena, napeta, prevelika, prerano srasla).
Uvučena fontanela – kada je dijete dehidrirano,
Napeta fontanela – ukazuje na povišen pritisak unutar lobanje. Kod zdrave bebe u toku plača, ali ako je prisutno nezavisno od toga – sumnja se na neko oboljenje, npr. meningitis .
Prevelika fontanela – hidrocefalus, je najčešći uzrok velike glave u novorođenčeta. Nastaje zbog opstrukcije ili poremećene resorpcije protoka likvora. Zahtijeva hitnu intervenciju – time se sprečava oštećenje mozga i neurološki deficit. Takvo stanje može se sresti i kod poremećaja ishrane –neuhranjenost, nedostatak vitamina D – rahitis, nasljednih bolesti – sindroma, kod infekcija i štetnog dejstva ljekova.
Trajno mala fontanela – sugeriše na mikrocefaliju, cranyosinostosis, kongenitalni hipertiroidizam. UKOLIKO POSTOJI SUMNJA PRILIKOM PREGLEDA DJETETA DA NEŠTO NIJE U REDU, NE TREBA PANIČITI – VEĆ URADITI NEUROLOŠKI PREGLED I RENTGENSKI SNIMAK LOBANJE.
Ako se desi da se rodi dijete bez fontanele / prerano formirani šavovi – SINOSTOZA, ili se prerano zatvori fontanela, takvo stanje zahtijeva hirurško liječenje – razdvajanje kostiju lobanje.
SAVJET ZA NJEGU I PREPORUKE
Nije potrebno posebno njegovati predio bebine glave gdje se nalaze fontanele, ali se preporučuje nošenje kape kada se beba vodi u šetnju. Na taj način će biti zaštićena i od uticaja hladnoće i sunčevih zraka.
Neke bebe spontano podrignu kada ih pomilujete na mjestu gdje se nalazi fontanela.
Da li bebama kod kojih se fontanele rano zatvaraju treba ukinuti vitamin D (pitanje iz ambulante). Uzrok njihovog zatvaranja nikako ne može biti upotreba vitamina D, pa nema nikakvog opravdanja da se ovaj vitamin ukida ili da se daje u manjoj dozi od preporučene.
Prim. dr Julija Bošković, pedijatar
Dom zdravlja, Bijelo Polje
Dodajte komentar