Arterijska hipertenzija (visoki krvni pritisak), njen značaj i uloga u obolijevanju i umiranju ljudi poznati su duže od jednog vijeka. Širokoj javnosti je dobro poznato da je visok krvni pritisak jedna od najrasprostranjenijih bolesti savremenog doba. Njena učestalost raste sa starosnim dobom, tako da je najčešća kod starijih osoba. Ono što se često zanemaruje je da hipertenzija u mladih osoba, čak iako se dobro toleriše tj. oboljele osobe ne osjećaju tegobe tokom godina, djeluje kao značajan faktor rizika u smislu oštećenja krvnih sudova i drugih organa, tako da ove osobe češće obolijevaju od teških oboljenja kao što su infarkt miokarda, šlog itd. Nažalost, više od 95% hipertenzija spadaju u tzv. primarnu ili esencijalnu hipertenziju, čiji uzrok nastanka nije u potpunosti razjašnjen, tj. zna se da u njenom nastanku igra ulogu više faktora. Ovi faktori kod različitih osoba učestvuju u različitim odnosima, što znatno otežava liječenje hipetenzije. Iz ovih razloga, kada se isključi mogućnost postojanja tzv. sekundarne hipertenzije (u kojoj je poznat uzrok bolesti) ljekari pristupaju liječenju hipertenzije. Pri tome se često zaboravlja na vrlo važan način liječenja hipertenzije, a to je nefarmakološka terapija. Pacijenti često ovaj vid liječenja prepoznaju na svojim ljekarskim izvještajima (terapija) kao higijensko-dijetetski režim, pri čemu ljekari u više ili manje rečenica pokušaju da bolesniku objasne način i značaj zdravog načina života u kontroli arterijske hipertenzije.
Prevencija i nefarmakološka terapija
Primarna prevencija podrazumijeva održavanje vrijednosti krvnog pritiska unutar normalnih vrijednosti primjenom modifikacija u načinu života, odnosno djelovanjem na faktore rizika za nastajanje, kako hipertenzije tako i drugih kardiovaskularnih bolesti. Promjene u načinu života predstavljaju istovremeno i nefarmakološke vidove liječenja koji su efikasni kod smanjenja krvnog pritiska, smanjenja drugih faktora rizika kao i smanjenja broja i doziranja antihipertenzivnih ljekova.
Smanjenje tjelesne težine
Smanjenje tjelesne težine smanjuje krvni pritisak kod velikog broja gojaznih hipertenzivnih osoba, poboljšava efekat primijenjene antihipertenzivne terapije i utiče na smanjenje pratećih faktora rizika, kao što su dijabetes i dislipidemija. U gojaznih osoba sa hipertenzijom je indikovana individualna kontrolisana dijeta uz izbjegavanje većine ljekova koji smanjuju apetit (povišavaju krvni pritisak i rizik od valvularnog srčanog oboljenja i plućne hipertenzije).
Ograničenje u unosu alkohola
U suprotnosti sa neposrednim i kratkotrajnim vazodilatatornim efektom, hronično konzumiranje alkohola, čak i manjih količina, može dovesti do nastanka hipertenzije. Povećano unošenje alkohola povišava krvni pritisak, može da dovede do rezistencije na antihipertenzivnu terapiju i predstavlja faktor rizika od moždanog udara. Bolesnicima koji konzumiraju alkohol savjetovati dnevno ograničenje na 500 ml piva ili 300 ml vina, ili 40 ml žestokog pića. Kod žena i mršavih osoba koje slabije tolerišu alkohol ograničiti dnevni unos na 15 ml alkohola.
Fizička aktivnost
Redovna fizička aktivnost poboljšava ukupni zdravstveni status, može uticati na gubitak tjelesne težine i smanjuje rizik od kardiovaskularnog morbiditeta i mortaliteta. Umjerena intenzivna fizička aktivnost (npr. 30-45 minuta brzog hoda 4-5 puta nedjeljno) može značajno uticati na smanjenje krvnog pritiska.
Unos soli
Redukcija soli u ishrani, pored smanjenja krvnog pritiska kod so-osjetljivih osoba, može smanjiti potrebu za uzimanjem antihipertenzivnih ljekova, smanjiti gubitak kalijuma izazvan diureticima. Preporučuje se smanjenje unošenja natrijuma na nivo od 100 mmol i manje (6 g NaCl, 2,4 g Na) dnevno.
Unošenje kalijuma, kalcijuma i magnezijuma
Dokazano je da je neodgovarajući unos kalijuma povezan sa porastom krvnog pritiska, dok povećanje kalijuma u ishrani poboljšava kontrolu krvnog pritiska. Preporučuje se unos kalijuma od 50 do 90 mmol (3,5g) dnevno, po mogućnosti iz hrane (svježe voće i povrće). Povišenje unosa kalcijuma (posebno kod osoba sa rizikom od osteoporoze) i magnezijuma, takođe ima povoljan efekat na kontrolu krvnog pritiska. Preporučuje se dnevni unos od 0,4 g dnevno magnezijuma i 1 g dnevno kalcijuma.
Stres
Emocionalni stres akutno povećava krvni pritisak. Konsultujte se sa svojim ljekarom oko individualnih antistres programa.
Pušenje
Prestanak pušenja je neophodan radi adekvatne regulacije krvnog pritiska. Ne zaboravite da je pušenje jače od svih postojećih ljekova i da je dobra dugotrajana kontrola krvnog pritiska moguća samo potpunim prestankom pušenja.
Prof dr Nebojša Tasić, internista kardiolog
Institut za KVB-Dedinje i stručni saradnik
u Poliklinici “Rezidencija zdravlja Kerber”
Dodajte komentar