CAD/CAM sistem u stomatologiji

Prije desetak godina u stomatologiji i stomatološkoj protetici počela je nova era. Čini se da možemo zaboraviti na plombe ispod kojih karijes buja, ili krunice koje ne traju ni tri mjeseca. Revolucionarna novost zove se CAD/CAM. Temelji se na kompjuterskim 3D programima pomoću kojih se izrađuju savršene zubne nadoknade, krunice, mostovi, fasete, inleji, onleji. Pri tradicionalnim načinima izrade protetskih nadoknada greške je nemoguće bilo izbjeći zbog skučenog i oku teško dostupnog radnog polja. Pomoću ove tehnologije sve se radi izvan zubne šupljine, složeni kompjuterski softver ispravlja eventualne ljudske greške.

CAD/CAM stomatologija (kompjuterski vođen dizajn i kompjuterski potpomognuta proizvodnja u stomatologiji), je oblast stomatologije u kojoj se korištenjem CAD/CAM tehnologije može izraditi niz zubnih nadoknada, uključujući: krunice, osnovu krunice tzv. „core”, vinire, inleje i onleje, fiksne mostove, restau­racije na zubnim implantatima.

Istorija

Iako je CAD/CAM sistem u stomatologiji korišten još sredinom 1980-ih, rani napori su smatrani prevelikom novinom, zahtijevajući prekomjernu količinu vremena da bi se proizveo isplativ proizvod. Ova neisplativost je spriječila njegovo korišćenje u ordinacijama i ograničila ove sisteme na stomatološke laborato­rije. Kao pomoć u tehničkim laboratorijama, sa poboljšanim softverom i materijalima koji su to pratili, upotreba CAD/CAM tehnologije u ordinacijama se povećala.

Razlika od konvencionalnih restauracija

Ordinacijska CAD/CAM restauracija razlikuje se od konvencionalnog načina izrade nadoknada u stomatologiji jer nadoknada u ovom slučaju bude gotova istog dana. Pacijenti kojima se izrađuju konvencionalne nadoknade, kao što su krunice, imaju privremene krunice postavljene od jedne do nekoliko nedjelja na zbrušene zube, sve dok zubotehnička laboratorija ne proizvede definitivnu krunicu. Kad ona bude proizvedena pacijentu će biti uklonjene privremene krunice, a laboratorijski izrađene krunice se cementiraju. U ordinaciji CAD/CAM sistem omogućuje stomatologu da inlej ili bilo koja druga nadoknada bude gotova za samo sat vremena u nekim slučajevima. CAD/ CAM restauracije su konzervativnije u pogledu pripreme zuba. Pošto je vezivanje nadoknade kvalitetnije za gleđ nego za dentin zuba, treba voditi računa da se ne ukloni sloj gleđi tokom brušenja.

Proces

Obično, CAD/CAM zubne nadoknada se prave od čvrstih blokova keramike ili kompozita koji najviše odgovaraju osnovnoj boji zuba koji se rekonstruiše. Nakon preparacije i pripreme dijelova zuba od strane stomatologa, u zavisnosti od primijenjenog sistema, uzima se otisak. Naime, slika (skenira se) ili gipsani model ili, kao što je slučaj sa CEREC sistemom, skeniraju se preparisani i okolni zubi u ustima pacijenta. Ova slika, pod nazivom digitalni otisak, šalje podatke u računar. Originalni 3D softver onda stvara zamjenu za dio nedostajućih dijelova zuba, stvarajući virtualnu restauraciju. Softver šalje ove virtualne podatke ka glodalici tj. mašini koja svojim sistemom rada podsjeća na tzv. CNC glodalicu koja se koristi u mašinskoj industriji. U okviru glodalice nedostajući dio zuba biva isklesan iz čvrstog bloka od keramike ili kompozita. U peći za glaziranje pomoću različitih pigmenata se postiže individualizacija restauracije. Naime, mrlje i glazura na povr­šinama izrađenih keramičkih nadoknada mogu ispraviti inače monohromatski izgled restauracije. Restauracija se zatim prilagođava u ustima pacijenta i cementira.

Dosadašnje iskustvo

U tradicionalnim restauracijama, porculan se u slojevima postavlja na metalnu osnovu, zbog čega često imamo mliječno bijelu boju vještačkih zuba zbog sloja opakera koji se koristi da zamaskira sivu boju metala, i „čuvenu” tamnu liniju oksida, u blizini linije desni. Kako ove tamne metalne konstrukcije ne doprinose prirod­nom izgledu, bezmetalna restauracija se obično preporučuje kao više estetska za pacijenta.

Samo feldspat, litijum disilikat i neki kompozitni materi­jali su “radio-prozirni”, tj. ne blokiraju x zrake, što stomatolozima omogućuje praćenje potencijalnog propadanja nadoknade. Cirkonijum, konvencionalni metali, zlato i tradicionalne metal-keramičke krune blokiraju rentgensko zračenje, onemogućavajući evaluaciju nadoknade i zuba nosača tokom vremena.

Konačno, preciznost nadoknada koje koriste CAD/CAM tehnologiju je mnogo veća u odnosu na druge stomatološke nadoknade koje se proizvode klasičnim metodama. Krunice i mostovi zahtijevaju izuzetno precizno uklapanje u odnosu na potporne zidove zbrušenog zuba. Preciznost skeniranja i matematički proračun površine zbrušenog zubnog patrljka je izuzetna. Trenutni standardi zahtijevaju preciznost manju od 10 mikrona, što znači odstupanje od savršenog je manje od deset hiljaditih dijelova milimetra. Trenutno nema ručno izrađenog proizvoda koji može postići ovakvu preciznost bez pomoći CAD/CAM sistema u procesu proizvodnje.

Od CAD/CAM sistema koji su najzastupljeniji na tržištu možemo izdvojiti CEREC sistem, koji je proizvela njemačka firma Sirona. Uz poboljšani, najnoviji softver i veliki izbor različitih blokova keramike mogućnosti ove mašine su izuzetne. Naime, moguće je u jednom danu rekonstruisati velika ošte­ćenja na zubima, velike amlgamske plombe zamijeniti gotovo neuništivim keramičkim inlejima i onlejima, koji u potpunosti rekonstruišu morfologiju zuba. O preciznosti svega ovoga suviš­no je raspravljati jer međuzubne kontakte kao i tzv. nalijeganje nadoknade diktira računar. S druge strane, preskaču se neke faze, kao što su klasično otiskivanje pomoću tjestastih otisnih masa, koje prave neprijatnost pacijentima sa izraženim nagonom za povraćanjem, kao i čuvene „probe metala”. Naravno, mašina djeluje savršeno, ali neophodno je da stomatolog sa velikim iskust­vom iz stomatološke protetike pripremi zub na odgovarajući način, jer i najmanju grešku u brušenju i pripremi sistem će registrovati i buduća nadoknada neće biti tako savršena.

Piše: Dr Aleksandar Lopičić, spec. stomatološke protetike Ordinacija „Lopičić”, Podgorica