[heading size=”7″]Više od 80% ljudi starijih od 56 godina ima radiografske znake osteoartroze, ali od toga samo 25% ima kliničke simptome oboljenja. [/heading]
Degenerativno oboljenje zglobova u narodu poznato kao okoštavanje zglobova, predstavlja nerješivu enigmu za stručnjake širom cijelog svijeta kako po pitanju nastanka, tako i po pitanju ispoljavanja simptoma bolesti i načina liječenja.
NORMALNO STARENJE HRSKAVICE
Kao i sva tkiva u čovjekovom organizmu i zglobna hrskavica tokom vremena stari, ali se starenje najčešće zamjenjuje procesom degeneracije. Sokolof je 1983. godine opisao biološke aspekte starenja zglobne hrskavice, ukazavši na činjenicu da tokom procesa starenja koštanozglobnog tkiva dolazi do izvjesnog stepena degeneracije hrskavice, koji se ne može smatrati patološkom artrozom. Naime, tokom vremena dolazi do fokalne fibrilacije hrskavičave površine i formiranja koštanih prominencija (osteofita). Oni nastaju zbog vaskularne invazije kalcifikovanog sloja hrskavice iz koštane srži nakon čega dolazi do osiikacije (okoštavanja) zahvaćenog polja. Ovakve promjene ne mogu se nazvati artrozom jer je jasno da ne nastaju sekundarno, odnosno nisu patološka nadgradnja normalnog procesa ibrilacije zglobnih površina. Nadalje, starenjem se smanjuje sinteza proteina, što dovodi do poremećaja u odnosu hodroitinsulfata i keratinsilfata u proteoglikanskom matriksu. Uz to, kolagena vlakna zadebljavaju, ali se promjenom dijametra ne mijenja njihova elastičnost. Opisane promjene počinju veoma rano, već u 17. godini, ali su reverzibilne i kompenzovane snažnim mehanizmom reparacije. Više od 80% ljudi starijih od 56 godina ima radiografske znake osteoartroze, ali od toga samo 25% ima kliničke simptome oboljenja.
OSTEOARTROZA
Osteoartrozu ne treba shvatiti kao bolest. Prije se može smatrati uobičajenim putem koji vodi do tačno utvrđenog kraja. Promjene karakteristične za osteoartrozu su: degeneracija hrskavice, erozija i zadebljanje subhondralne kosti (skleroza), rubni osteoiti, subartikularne ciste, eburnacija i remodeliranje kosti. Zglobna ili hijalina hrskavica sastavljena je od hondrocita (hrskavičavih ćelija) i hondrocitnog matriksa. Hondrociti čine svega 5% ukupnog volumena hrskavice, dok preostali dio otpada na hrskavičavi matriks, u osnovi sadržanog od gusto organizovanih kolagenih vlakana koja čine 50% njegove mase, od proteoglikana i vezane vode. Kolagen daje tenzionu snagu hrskavici, dok proteoglikani, koji imaju veći afinitet za vezivanje sa vodom, daju hrskavici čvrstinu i otpornost na pritisak.
Ključni doprinos hidroelastičnom svojstvu hrskavice daje voda. Ona obezbjeđuje veliku otpornost na pritisak, obnavljanje normalnog oblika nakon deformacije i održavanje glatkoće i klizavosti hrskavičavih površina. Na osnovu izičkohemijskog sastava hrskavice jasno je da je zglobna hrskavica tkivo koje može bez posljedica da podnese veliko opterećenje, daleko veće nego li subhondralna kost (dio kosti koju hrskavica pokriva). S druge strane, subhondralna kost je podloga na kojoj počiva hrskavica. Bez ove potpore ona bi lako pukla pod pritiskom kojem je izložena.
TEORIJE NASTANKA DEZINTEGRACIJE (PROPADANJA) ZGLOBNE HRSKAVICE
Postoji nekoliko teorija koje objašnjavaju način nastanka dezintegracije zglobne hrskavice.
Jedna od njih, najstarija i široko prihvaćena u stručnim krugovima, jeste MEHANIČKA TEORIJA propadanja hrskavice. Glavna karakteristika ove teorije jeste da u uslovima hroničnog djelovanja povećanog pritiska na zglobnu hrskavicu (povećana tjelesna težina) vremenom dolazi do aktivacije procesa degeneracije hrskavice na taj način što se inaktivišu inhibitori enzima razgradnje kolagena i proteoglikana koji se normalno nalaze u aktivnom obliku u hrskavici i inhibiraju u normalnim okolnostima dejstvo enzima kolagenaze, elastaze i proteaze koji su normalni sastojci zglobne tečnosti. Pristalice čisto HEMIJSKE TEORIJE navode da su za razvoj ovih promjena odgovorni izolovani hemijski procesi koji se odvijaju pod dejstvom nekog trigerokidača, kao što su npr. lokalna trauma, infekcija, zloupotreba ljekova, jatrogeno oštećenje itd. Ovo dovodi do narušavanja lokalne homeostaze hrskavice i aktivacije enzimskog procesa razgradnje hrskavice. U posljednje vrijeme, sa razvojem genetskog inženjeringa, sve je više pristalica tzv. GENETSKE TEORIJE, gdje genetska predispozicija igra ključnu ulogu u nastanku procesa dezintegracije hrskavice. U skladu sa novim dostignućima u genetskom inženjeringu, očekivanja su velika kada je u pitanju genska terapija dezintegrisane hrskavice.
Piše: dr Vladimir Vujović, spec, ortoped
Dodajte komentar