Sindrom poremećaja pažnje i hiperaktivnosti (ADHD) najčešće je opisivani poremećaj ponašanja kod djece, koji se ispoljava hiperaktivnošću i hipervigilnošću pažnje.
Dijagnostički kriterijumi ADHD sindroma
Dijete treba da pokaže prisutnost šest ili više simptoma poremećaja pažnje u periodu dužem od šest mjeseci, simptoma koji kompromituju aktivnost djeteta u okruženju (porodici, vrtiću, školi itd.).
Najčešći simptomi ADHD sindroma su: česta manifestacija nedovoljne pažnje i neobjašnjivih grešaka u školskim i drugim aktivnostima, učestala nemogućnost koncentracije na aktivnost ili igru, česta pojava zanesenosti i neslušanja dok mu se nešto govori, nepoštovanje datih instrukcija i neizvršavanje obaveze, dijete ima česte probleme oko organizovanja aktivnosti i obaveza, ne voli, izbjegava i direktno odbija aktivnosti koje zahtijevaju mentalni (intelektualni) napor, često gubi igračke, često zaboravlja na dnevne obaveze i rutinske aktivnosti itd.
Dijete sa ADHD sindromom pokazuje i druge simptome hiperaktivnosti, poremećaja pažnje i impulsivnosti, kao što su: dok sjedi „nema mira”, pokreće ruke, noge, druge djelove tijela, često ustaje sa mjesta na kojem treba da sjedi, često juri i vere se okolo, ne može da izdrži spore aktivnosti i mirne igre, često previše govori (logoreja). Ova djeca su veoma impulsivna: odgovaraju prije nego što su čuli pitanje do kraja, nemaju strpljenja da „stoje u redu” za bilo koju aktivnost, prekidaju druge u govoru – „upadaju u riječ”. Inače, mlađa djeca su vrlo živahna, neka, zavisno od ličnog temperamenta, više od druge.
Kada nivo njihove motorne aktivnosti pređe granice koje se smatraju normalnim, roditelji ih obično nazivaju „hiperaktivnom djecom”. Naravno, ovo zavisi od okvira za normalno koje su postavili sami roditelji. Samim tim, ovaj termin se često koristi neadekvatno, za djecu koja su adekvatnog obrasca ponašanja tokom dana, ali su drska i neposlušna pred spavanje, tokom obroka ili u školi. Ova djeca, ipak, nijesu hiperaktivna, ali roditeljima treba pomoć i savjet u prevazilaženju neželjenog obrasca ponašanja.
ADHD (engl. Attention Deficit Hyperactivity Disorder)
ADHD sindrom ima veću učestalost nego što se misli i kreće se od 1 do 39%. Češći je kod dječaka.
Etiologja ADHD sindroma nije u potpunosti poznata i vezuje se za centralni monoaminergički mehanizam, kao i za genski determinisan poremećaj dopaminergičkog sistema. Kliničkom slikom dominira poremećaj pažnje tipa hipervigilnosti, hiperaktivnost sa dominacijom motornog nemira i impulsivnost uz teško podnošenje zabrane.
Pravi hiperkinetski sindrom
Ukoliko se radi o pravom hiperkinetskom sindromu (hiperaktivnost), djeca su, bez sumnje, pretjerano aktivna u pretežno svim situacijama i pokazuju lošiju koncentraciju, loše fiksiranu i nedovoljno dugu pažnju, kao i rasijanost. Od ranog djetinjstva, ova djeca su neorganizovana, imaju loše regulisanu i ekscesivnu aktivnost. Izrazito su brzopleta, nepromišljena i impulsivna, bez socijalne inhibicije, ne završavaju započeto i imaju vrlo loše odnose sa drugom djecom. Pretežno su loši učenici i nemaju dovoljno samopoštovanja. U tinejdžerskom uzrastu postaju antisocijalni, odbacuju porodicu i izazivaju povremene oštre roditeljske disciplinske mjere.
Tretman djece sa ADHD sindromom
U predškolskom uzrastu važna je uloga roditelja i vaspitača, koji će pomoći u napretku u ponašanju i edukaciji za razvijanje pažnje i koncentracije, ohrabrivanjem, razvijanjem samopoštovanja i direktnom korekcijom ponašanja.
Simptomi hiperaktivnosti mogu se ublažiti medikamentima tek poslije sedme godine života. Takozvani stimulansi kanališu pažnju, povećavaju koncentraciju, dolazi se do bolje samokontrole i učenja. U liječenju je važna uloga dječjeg psihijatra i psihologa. Uloga dijete u liječenju hiperaktivnosti diskutabilna je.
Školovanje djece sa ADHD sindromom može da se sprovodi redovnim vaspitno-obrazovnim programom, sa istim ili prilagođenim nastavnim standardima (inkluzivno obrazovanje), što je individualno, zavisno od preostalih mogućnosti i sposobnosti toga djeteta.
Piše: prim. dr Miroslav Femić, spec. pedijatar
Dom zdravlja – Bijelo Polje
Dodajte komentar