Normalan sastav vazduha je 78 % azota, 21 % kiseonika, 0.03 % ugljen-dioksida. Aerozagađenje je često drugi naziv za zagađenost vazduha, misleći na prisustvo u vazduhu sastojaka koji se ne nalaze u normalnom sastavu vazduha, ili pak u većim koncentracijama od dozvoljenog.
Izvori aerozagađenja mogu biti:
– Prirodni – vulkani, pijesak iz pustinja, kosmičke radijacije, polen, bakterije.
– Vještački (antropogeni) – industrija (rafinerije nafte, energetska i sva druga industrijska postrojenja), saobraćaj, loženje, poljoprivreda, deponije smeća.
Efekti aerozagađenja:
– Kisjele kiše – kontaminacija vode za piće, izmijenjena flora, izmijenjen lanac ishrane.
– Oštećenje ozonskog omotača – UV zračenje, karcinom kože, pad imuniteta.
– Kriza kiseonika.
– Globalno zagrijavanje – efekat staklenca, povećanje učestalosti prirodnih katastrofa.
Kao posledicu imamo:
– Smanjenje vidljivosti,
– Djelovanje na biljke,
– Djelovanje na životinje,
– Djelovanje na zdravlje ljudi.
Najveći zagađivač je INDUSTRIJA – posebno energetski objekti, hemijska, crna i obojena metalurgija, industrija nemetala i građevinskog materijala, industrija papira.
Industrija generiše različite polutante vazduha, specifične za primijenjeni proces proizvodnje – okside azota, ugljenmonoksid, ugljovodonike, okside sumpora, čestične materije (pepeo, prašina, čađ).
Čestice i praškaste materije (primarni polutanti) prečnika do 10 mikrometara zadržavaju se u nosu, a one prečnika maksimalno do 2,5 mikrometra prodiru u bronhije pluća.
Najznačajniji zdravstveni problemi kod izloženosti aerozagađenjima nastaju zbog uticaja polutanata i čestica.
Zdravstveni efekti su:
Akutni simptomi – povećan prijem u bolnice
– Povećana učestalost posjeta hitnoj službi i izabranom ljekaru
– Povećana upotreba ljekova
– Odsustva sa posla i iz škole.
Uticaj aerozagađenja na zdravlje ljudi:
– Respiratorni sistem – polutanti, SO2 čestice oštećuju plućno tkivo, djeluju iritirajući – bronhitis, astma, pneumonija, karcinom pluća,
– Kardiovaskularni sistem – visok TA, simuliranje zapaljenjskog procesa, poremećaj ritma,
– Hematološki sistem – štetni efekti na krv, limfne žlijezde, koštanu srž,
– Imunološki sistem – hipersenzitivizacija – alergije i imunske bolesti, imunosupresija,
– Nervni sistem – periferna i oštećenja centralno nervnog sistema, oštećenja mozga, posebno u toku razvoja ploda i kod djece,
– Skeletni sistem – primarna meta plutanata – različita oštećenja i oboljenja kostiju,
– Reproduktivni sistem: Muškarci – sterilitet, karcinom testisa; žene – sterilitet, pobačaj, prevremeni porođaj; plod -niska tjelesna masa za dob, anomalije.
Faktori koji utiču na nastanak zdravstvenih problema: Količina izloženosti, Dužina izloženosti, Konstitucija (pol, godine).
Osjetljivi dio populacije: Djeca, Starije osobe, Trudnice, Hronični bolesnici.
Rizik od drastičnih klimatskih promjena isuviše je veliki da bi mogao da se ignoriše čak i ako se zdravstveni efekti jave samo sporadično, tj. na određenim područjima, jer svaka promjena prirodnih sistema djeluje na osnove na kojima se bazira život na zemlji.
EPIZODE AEROZAGAĐENJA:
-1911. god. u Londonu od smoga umrlo 1.150 ljudi -1952. god. u Londonu od istog problema umrlo 4.000 ljudi
-1963. god. u Njujorku od smoga umrlo 3.000 ljudi.
Ovo je ozbiljna opomena da se navedenoj problematici posveti posebna pažnja i studiozniji pristup.
OSVRT NA NAŠE PROBLEME
Prve civilizacije su nastale u sredinama koje su imale povoljnu klimu, plodno zemljište i izobilje vode. Aristotel je isticao da je najbolja zemlja kontinentalna, da su najzdravija mjesta sa dovoljno vode iz sopstvenih izvora, gdje duvaju istočni vjetrovi.
Naš grad sve svoje klimatske povoljnosti pretvorio je u nepovoljnosti. Više ne možemo reći da imamo pitku vodu, plodnu zemlju, a odavno nam ne duvaju vjetrovi sa Trlice. Mnogobrojna ložišta, otvoreni kopovi u uslovima kotlinske klime podstiču stvaranje radijacionih magli sa mnoštvom čestica nastalih u proizvodnji starih tehnologija. Tako je naše prirodno bogatstvo pretvoreno u siromaštvo.
Za djecu je važan prvi kontakt sa životnom sredinom – to su prve emocionalne veze, prvi perceptivni doživljaj, izgovaranje prve riječi – kao najveći simbol ljudskog duha. Kakav je prvi kontakt naših mališana sa životnom sredinom? Prvi kontakt- neprijatan, prvi udah – neprijatan. Njihova malena pluća se razvijaju do 8 godina, a u kakvim uslovima? Kako magle u novembru, decembru i januaru traju po 16 sati, nekad cjelodnevno, djeca nam borave u kućama po šest mjeseci. Kada nas pitaju do kada će biti u kućnom pritvoru onda se svi u ovom gradu moramo zapitati kakve im uslove življenja omogućismo?
Posledice poremećaja ekološke ravnoteže ne moraju se odmah odraziti na ljudsko zdravlje, jer čovjek je adaptilan, ali se ne zna koju cijenu plaća i kada će se posledice odraziti -da li na kraju ove ili sledeće generacije – kroz izmjenu genetskog potencijala, biološke vrijednosti ili psihološke otpornosti.
Dodajte komentar