Proces psihoterapije je jedinstveno dinamičko iskustvo različito za svakog pojedinca, ali i iskustvo koje pokazuje opšti red i zakonitost. Jedna strana terapijskog odnosa mogla bi se nazvati „doživljavanjem doživljenog” ili doživljavanjem sopst-venog samstva (engl. self) gdje se klijent upušta u ispitivanja raznih strana svog iskustva i dopušta im da neiskrivljena dopru do njegove svijesti. Onda kada klijent otkrije da on može da bude sopstveno iskustvo, da prihvati i sagleda sebe, taj proces se može smatrati gotovim.
Ipak, taj proces je tek početak, jer klijent takođe mora naučiti da prihvata i pozitivna osjećanja drugih ljudi. Bitno je da u tom iskustvu otkrije i to da za njega nije pogubno da u svoje iskustvo uključi i pozitivna osjećanja koja neko drugi gaji prema njemu. Tako će postati svjestan da je vrijedan naklonosti drugih i pritom će razviti naklonost prema sebi samom, naučiće da voli i prihvata sebe. Može se reći da je psihoterapija proces kroz koji čovjek postaje sopstveni organizam, odnosno vraćanje na osnovna čula i visceralna iskustva. Osoba postaje u svojoj svijesti ono što zaista jeste u svom iskustvu. Kako sam Rodžers kaže: „Biti ono što jesi znači naći sklop i red koji leži u osnovi, otkrivaš sklad i jedinstvo u sopstvenim aktualnim osjećanjima i reakcijama umjesto da stalno potireš svoje iskustvo.”
Interesujući se za nepromjenljive aspekte promjene ličnosti, postavlja se pitanje: „Koji je to proces kroz koji se promjene ličnosti zapravo odvijaju? Shodno tome, pokušalo se predstaviti proces u kojem se ličnost mijenja kroz sedam uzastopnih stadijuma, prolazeći kroz kontinuum koji je nazvan ukrućenost – opuštenost. Prolazeći kroz ove stadijume, samo ćemo ukratko navesti najvažnije odlike svakog od njih.
Prvi stadijum
Nema želje za promjenom. Postoji otpor da se govori o sebi. Ne prepoznaju se i ne posjeduju osjećanja ni sopstvena značenja. Bliski i otvoreni odnosi smatraju se opasnim. Osoba ne prepoznaje i ne uviđa nikakve probleme. Postoji mnogo prepreka u opštenju sa samim sobom.
Drugi stadijum
Izražavanje tema koje nisu o sebi postaje istančanije. Problemi se opažaju, ali izvan sebe. Ne osjeća se sopstvena odgovornost za probleme. Osjećanja se opisuju kao tuđa, a ponekad i kao objekti iz prošlosti. Osjećanja se mogu izraziti, ali se ne prepoznaju kao takva, ili bar ne kao vlastita.
Treći stadijum
Izražavanje o sebi kao objektu postaje slobodnije i istančanije. Doživljaji u vezi samog sebe prikazuju se kao objekti. Javljaju se izrazi o sebi kao o odrazu nečeg što prvenstveno postoji u drugima. Osjećanja se vrlo malo prihvataju jer su za klijenta, još uvijek, na neki način neprihvatljiva. Javlja se prepoznavanje protivrečnosti u doživljavanju. Sopstvene odluke često se vide kao beskorisne.
Četvrti stadijum
Klijent opisuje neka osjećanja iz skupa „ne-sad-prisutnih”. Povremeno se osjećanja ispoljavaju kao da provaljuju sama od sebe, protivno volji klijenta. Dolazi do izvjesne gipkosti u načinu opisivanja doživljaja. Otkrivaju se poneki lični konstrukti i konačno dolazi do uviđanja da su to konstrukti. Počinju da se postavljaju pitanja o njihovoj valjanosti. Javlja se zabrinutost zbog protivrečnosti i neslaganja između samog sebe i sopstvenog iskustva. Klijent se polako, i pored toga što bliski odnosi izgledaju opasno, upušta u rizik i u maloj eri ostvaruje veze na osnovu osjećanja.
Peti stadijum
Osjećanja se slobodno izražavaju onako kako se javljaju u tom trenutku i tek što nisu u potpunosti doživljena. Doživljavanje je opušteno, ali se događa sa malim odlaganjem. Način građenja iskustva postaje dosta rastegljiv. Raste prihvatanje samoodgovornosti za probleme sa kojima se suočava i briga o tome kako uspeva. Mnogo su slobodniji dijalozi o samom sebi, dolazi do poboljšanja u opštenju sa samim sobom, odnosno do smanjenja zakočenosti.
Šesti stadijum
U ovom stadijumu nema više „problema”, ni spoljašnjih, ni unutrašnjih. Klijent subjektivno proživljava jednu fazu svog problema koji više nije objekat i svoje iskustvo. Neposredno se doživljavaju osjećanja koja su kao proces bila zakočena i pokreću se do potpunog ostvarivanja. Protivrečnosti između doživljenog i svijesti živopisno se proživljavaju u trenutku kada iščezavaju pretvarajući se u slaganje.
Sedmi stadijum
Razvija se osnovno povjerenje u svoje sopstvene procese. Nova osjećanja se doživljavaju neposredno i o njihovom doživljavanju se može jasno misliti. Sopstveno ja postaje sve više jednostavno subjektivna i refleksivna svijest o doživljavanju. Opštenje sa samim sobom je jasno. Doživljava se mogućnost stvarnog izbora između novih načina života.
Dodajte komentar