[heading]Povrede i oboljenja lokomotornog sistema[/heading] Danas je opšteprihvaćena upotreba niskomolekularnih heparina, kako za prevenciju tromboembolije u mnogim hirurškim disciplinama (hirurgija, ginekologija, traumatologija, ortopedija), tako i u liječenju akutnog ishemičnog insulta, akutnog koronarnog sindroma, u liječenju pacijenata na dijaliznom tretmanu, te u terapiji duboke venske tromboze i plućne embolije. Zbog tako široke primjene oni su potpuno zamijenili standardni nefrakcionisani heparin.
Davne 1916. godine, na Medicinskom fakultetu „John Hopkins” student MekLin je, u saradnji sa profesorom Hauelom, došao do zaključka da ekstrakt jetre koji je dugo vremena bio čuvan dovodi do usporavanja zgrušavanja krvi. Nazvao ga je antitrombin, da bi dvije godine kasnije profesor Hauel tu supstancu izolovao iz pseće jetre i nazvao je heparin. Od tada pa do danas upotreba heparina se stalno širi, počev od liječenja venskog tromboembolizma do današnje preventivne upotrebe u mnogim hirurškim i internističkim disciplinama.
Kao što se zna, niskomolekularni heparini su fragmenti standardnog heparina koji se dobijaju hemijskom ili enzimskom depolimerizacijom i čine trećinu težine standardnog heparina (otuda i ime ovih heparina), pa im se molekulska masa kreće od 3.500 do 6.500. Važno je napomenuti da niskomolekularni heparini imaju biološke prednosti koje se ogledaju u maloj sklonosti ka vezivanju za proteine plazme i trombocite. Izlučivanje putem bubrega nezavisno je od doze, i kao što je već rečeno, ima dobru biološku raspoloživost nakon subkutane primjene. Takođe, postoje i kliničke prednosti, a to je jednostavna primjena. Mogu se primjenjivati jednom na dan. Doza se lako prilagođava tjelesnoj težini, a laboratorijsko praćenje nije potrebno (osim kod oštećenja bubrega). Osim toga, postoji i mala interakcija sa drugim ljekovima.
Prije same upotrebe niskomolekularnih heparina, da bi se odredila doza istih, moraju se procijeniti rizici od nastanka duboke venske tromboze i plućne embolije. Ovi rizici se klasifikuju od niskog do vrlo visokog. Za njihovu procjenu uzimaju se u obzir godine starosti, prethodna oboljenja i hirurška procedura koja se izvodi. Takođe, postoje i dodatni faktori rizika od strane bolesnika, kao što su povećana tjelesna težina, slaba pokretljivost pacijenta, prisustvo varikoznih vena, anamnestički podaci o malignomima, kao i postojanje trombofilije.
Razlog zbog kog je primjena niskomolekularnih heparina danas raširena, ogleda se upravo u njihovoj velikoj bioraspoloživosti. Standardni nefrakcionisani heparin ima mnogo bržu degradaciju u organizmu. Stoga je i njihovo dejstvo kraće.
Upotreba niskomolekularnih heparina najčešća je u ortopediji i traumatologiji, upravo zbog prevencije duboke venske tromboze i plućne embolije. Nakon njihove adekvatne primjene do ovih komplikacija rijetko kada dolazi.
Postoji više registrovanih niskomolekularnih heparina čija upotreba dovodi do najslabije ispoljenih neželjenih dejstava i veoma velikog terapijskog učinka.
Primjena niskomolekularnih heparina obavezna je u terapiji svih pacijenata sa povredama i oboljenjima lokomotornog sistema (degenerativna oboljenja koja zahtijevaju hirurško liječenje). Ona svodi pojavu komplikacija na najmanju moguću mjeru, a time ubrzava oporavak pacijenata (rana vertikalizacija). Značajna je u smislu uštede i skraćenja trajanja postoperativnog toka, tj. smanjenja broja bolničkih dana.
Piše: dr Marko Čvorović, spec. ortoped
Dodajte komentar