FIZIOLOGIJA KAŠLJA
Bronhije i dušnik su jako osjetljivi na dodir, tako da bilo koja strana supstanca, odnosno uzročnik (virus, dim, para, alergen…) prouzrokuje refleks kašlja. Posebno osjetljivo mjesto je karina (mjesto gdje se larinks dijeli u bronhije).
Aferentni nervni impulsi iz bronhija uglavnom se prenose vagusnim nervima do produžene moždine. Ovdje nervni centri pokreću automatski tok zbivanja, koji bi se sastojao u sledećem:
Prvo, naglo se udahne 2,5 l vazduha. Drugo, epiglotis se zatvori a glasnice se tijesno priljube jedna uz drugu tako da vazduh biva zarobljen u plućima. Potom se kontrahuju disajni mišići (dijafragma, međurebarni i trbušni mišići), čime se pritisak u plućima povećava na 100 mm Hg. Zatim se epiglotis i glasnice naglo otvore, usljed čega vazduh eksplozivno izlazi (brzinom 120-160 km /h). Vazduh koji se tako brzo pokreće odnosi te strane supstance.
PATOLOGIJA KAŠLJA
UOPŠTE UZEVŠI, KAŠALJ JE JEDAN OD NAJČEŠĆIH ZNAKOVA POREMEĆAJA ZDRAVLJA KOJI SE JAVLJAJU KOD DJECE.
Uzročnici kašlja kod djece biće prikazani u odnosu na uzrast.
Rano djetinjstvo:
1) Infekcije:
A) Gornji respiratorni trakt;
B) Bronhiolitis;
C) Upala pluća.
2) Kongenitalne malformacije disajnih puteva
3) Gastroezofagealni refluks
4) Cistična fibroza
Predškolski uzrast:
1) Infekcije
A) Gornji respiratorni trakt
B) Akutni bronhitis
C) Upala pluća.
2) Strano tijelo
3) Astma
4) Cistična ibroza
5) Pasivno pušenje.
Školski uzrast:
1) Infekcije
2) Astma
3) Pušenje
4) Slivanje iz nosa
5) Psihogeni.
Karakteristike kašlja:
1) Sitan, produktivan: bronhitis, cistična ibroza, bronhiektazije
2) Zvizdav: astma
3) Lajav: krup
4) Paroksizmalan (sa povraćanjem ili bez njega): cistična fibroza, strano tijelo, astma
5) Noćni: astma, sinuzitis
6) Najteži pri buđenju: cistična fibroza, bronhiektazije
7) Pri energičnom vježbanju: astma izazvana vježbanjem, cistična ibroza, bronhiektazije
8) Nestaje pri spavanju: kašalj po navici.
Pri uspostavljanju anamneze ljekar bi trebalo da utvrdi čemu je sličan zvuk kašlja, kakav je ispljuvaj, kada je kašljanje najgore, da li je kašalj akutan, uporan ili povratan, da li je dijete bolesno, postoje li udruženi znaci, da li neko puši u porodici, i naravno, kakva je ranija medicinska istorija. Što se tiče kliničkog pregleda, valja obratiti pažnju na rastenje, znakove respiratornog distresa (tahipnea, podrebarna i međurebarna uvlačenja), pregled grudnog koša (inspekciju, palpaciju – fremitus pectoralis, lat., auskultaciju) i druge znake. Od dodatnih ispitivanja poželjno je načiniti kompletnu krvnu sliku sa parametrima zapaljenja, bris grla, rendgendski nalaz grudnog koša, test znojenja (cistična ibroza), spirometrijsko ispitivanje…
ZBRINJAVANJE KAŠLJA
Generalno, antibiotici se češće upotrebljavaju za zbrinjavanje kašlja nego što je to realno potrebno. Postoje dvije kategorije medikacije: ekspektoransi i supresori kašlja, mada se ovi drugi rijetko koriste. U ostale terapeutske procedure mogu se ubrojati ovlaživači vazduha, ako je u pitanju iritacija sluzokože. Takođe, od pomoći mogu biti i pastile za sisanje.
Piše: dr Mitar Šaranović
Dodajte komentar