[heading]Odstupanje od normale u tjelesnoj visini označava razne oblike niskog rasta. Razlikujemo fiziološke oblike niskog rasta, idiopatske i patološke. Fiziološki oblici niskog rasta u populaciji djece zauzimaju 84-89%. Patološki niski rast zastupljen je u procentu od 11-16%. Što je odstupanje u tjelesnoj visini veće od normale, veća je i vjerovatnoća da dijete ima neki od patoloških oblika niskog rasta[/heading]
ODLIKE IDIOPATSKOG NISKOG RASTA
Idiopatske odlike niskog uzrasta karakterišu sljedeći parametri: nizak rast nepoznatog uzroka i etiopatogeneza koja je uglavnom heterogena. Tjelesna visina je uvijek manja od p3 (tri percentila), a brzina rasta manja je od p50 (pedeset percentila). Tokom izrade farmakoloških stimulacionih testova uvijek je prisutan normalan odgovor hormona rasta. On se uvijek javlja bez drugih poremećaja zdravlja.
Nizak rasta označava tjelesnu visinu koja je manja od 3 percentila ili je viša od dvije standardne devijacije (SD) koje su ispod prosjeka za odgovarajući uzrast i pol. Veličina odstupanja od normale najbolje se procjenjuje kada se izmjerena tjelesna visina izrazi kao „skor standardnih devijacija” (SSD), a to znači odstupanje od normalne tjelesne visine koje u rasponu od minus dvije standardne devijacije (-2SD) do plus dvije standardne devijacije (+2SD) predstavlja oblik patološkog rasta.
Rast procjenjujemo ne samo na osnovu izmjerene visine nego i na osnovu brzine rastenja. Ako je ona manja za 4,5 cm za godinu dana kod djevojčice starije od četiri godine, brzina rastenja je patološka. Brzina rastenja utvrđuje se na osnovu dva mjerenja, ne prije šestog mjeseca starosti. Niska brzina rastenja takođe se može izražavati kao skor standardnih devijacija. Normalne tjelesne visine nalaze se u rasponu od minus jedna standardna devijacija do plus jedna standardna devijacija.
PATOLOŠKI UZROCI NISKOG RASTA U DJETINJSTVU MALNUTRICIJA
Patološki uzroci niskog rasta tokom djetinjstva obuhvataju različite hronične bolesti i genetske poremećaje. Oni su endokrinološkog uzroka. Ovu pojavu često uslovljava pothranjenost. Danas je to vodeći uzrok niskog rasta u nerazvijenim zemljama svijeta.
Hronične bolesti su, takođe, čest uzročnik niskog rasta. U takve bolesti ubrajamo bubrežnu isuficijenciju, neurološke poremećaje, kardiovaskularne bolesti (urođene srčane mane), plućne bolesti (najčešće astma) i hemoglobinopatiju.
INTRAUTERUSNI ZASTOJ URASTENJU – DJECA ROĐENA MALA ZA GESTACIJSKU DOB
Intrauterusni zastoj u rastenju važan je parametar za nedovoljno realizovan tjelesni uzrast. Najčešći uzroci ovog stanja jesu faktori koji djeluju na trudnoću majke: hronične bolesti majke, pušenje, konzumiranje alkohola, upotreba opojnih sredstava i nezdrav način života u trudnoći, kao i placentni i fetusni uzroci.
Malnutricija, ili loša ishrana, predstavlja preduslov za nizak rast. Nizak rast je često posljedica samo ovog uzročnika. Bolesti koje uslovljavaju poremećaj apsorpcije hrane u crijevima, kao što su: celijakija, inflamatorne bolesti crijeva, nedostaci enzima, ali i siromaštvo ili zanemarivanje djeteta, imaju veliki uticaj na rastenje.
OSTALI UZROCI
Uzroci loše ostvarenosti stepena tjelesne odraslosti mogu biti endokrine, metaboličke i aberantne hromozomske prirode. U endokrine uzroke koji uslovljavaju nedovoljno ostvaren tjelesni uzrast spada nedostatak hormona rasta. Kao važne treba navesti i hipotireoidizam, Kušingov sindrom i Laronov sindrom.
Osnovni metabolički uzroci niskog rasta jesu mukopolisaharidoze i glikogenoze. Kao uzroci niskog rasta javljaju se i hromozomske abnormalnosti. Tarnerov sindrom i sindromi trizomije predstavljaju osnovne oblike ove vrste poremećaja.
Piše: dr Lidija Rakočević, mr sc. med., pedijatar endokrinolog
Institut za bolesti djece KCCG
Dodajte komentar