Hijaluronska kisjelina (HK) najistaknutiji je glukozaminoglikan u koži koji snažno vezuje vodu i, kada je injiciran u kožu, voluminizira, omekšava i hidrira. Igra ulogu u rastu ćelija, funkcionisanju membranskih receptora i adheziji, poboljšava ćelijski metabolizam, pomaže zarastanje rana. Hijaluronska kisjelina stabilizuje interćelijske strukture i proizvodi viskoznoelastičnu mrežu međusobno povezanih kolagenih i elastičnih vlakana. Starenjem se ova vlakna gube, što rezultira dezorganizacijom nakupina ovih vlakana. Hijaluronska kisjelina je prirodni polimer, izgleda niske bisera. U jednoj „kuglici”ove „niske” nalaze se dva jedinjenja koja čine jednu jedinicu: acetil-glukozamin i natrijum-glukuronat.
Po hemijskom sastavu, ovo je prirodni polisaharid (šećer), u osnovi isti kod svih živih vrsta (životinja, ljudi, bakterija…). U ljudskom organizmu nalazi se svugdje po tijelu (zadržava vodu u koži, ima funkciju vlaženja očiju, podmazivanja zglobova…). Nekada se ova kisjelina koristila iz dva izvora: iz rustikoma – životinjski izvor koji se sada ne koristi, i bakterijskog izvora (strepekvi), koji se sada koristi kao jedini.
Familija proizvoda hijaluronske kisjeline broji više od 160 proizvoda. Oni sadrže kisjelinu proizvedenu od strane različitih proizvođača (porodice Restylane, Perlane, Juvederm, Teosyal, Belotero-Aestelis, Revanesse). Budući da je polimer u tečnom stanju, kao i voda, hijaluronska kisjelina se u tom stanju može odmah razgraditi, pa je neophodno da se ona umreži. Jednostruko umrežena hijaluronska kisjelina u koži traje svega nekoliko dana. Neophodno je da se hijaluronska kisjelina mrežno ukrsti i time poprimi gel-oblik, dok se pri povećavanju nivoa ukrštenosti dobija neželjeno čvrsto stanje. Pri ovakvoj „dozirano” ukrštenoj povezanosti, enzim hijaluronidaza, koji razlaže hijaluronsku kisjelinu, ne dopire do kisjeline koja formira male kuglice i ona se ne može razložiti. Parametri koji utiču na čvrstinu gela su: koncentracija kisjeline, nivo umrežavanja, oblikovanje gela koje zavisi od veličine čestica (granuloma formacije, „Hylacross” tehnologija, „Thixofix” tehnologija, jednostruko umrežena kisjelina). Da bi se hijaluronska kisjelina mogla ubrizgati, mora zadovoljavati određene uslove: biokompatibilnost hemijskog sastava i površinske strukture, opterećenje površine, veličinu čestica, (mikrosfere hijaluronske kisjeline moraju biti okrugle, minimalnog prečnika 40 mikrometara, iste veličine, homogene, glatke površine, smještene u tečni, bikompatibilni medijum).
Generalno, ubrizgani materijal reaguje sa makrofagima i izaziva akutno i hronično zapaljenje, a kasnije i formiranje fibrozne kapsule i neokolagenezu! Pravilne mikročestice sfernog oblika i glatke površine izazivaju adheziju fibroblasta i neokolagenazu, a mikročestice koje ne zadovoljavaju ove uslove – brzu reakciju makrofaga i reakciju oko stranog tijela (nastanak granuloma). Jedan sloj makrofaga oko mikrosfere hijaluronske kisjeline, znak je optimalne biokompatibilnosti!
U februaru 2003. godine FDA je odobrila Restylane kao umreženu hijaluronsku kisjelinu. Ovaj iler je relativno dugog trajanja, minimalnih nuspojava, lak za upotrebu, ne zahtijeva držanje u frižideru, kao ni prethodna testiranja na alergijsku reakciju – isplativ je!
Pošto je hijaluronska kisjelina identična kod svih vrsta, a po sastavu nije protein, rizik od alergije je neznatan. Hijaluronska kisjelina ima efekat sličan heparinu, što rezultira većom mogućnošću stvaranja modrica nego što je slučaj kod kolagena. Do 2010, nijedan proizvod hijaluronske kisjeline odobren od strane FDA u USA nije sadržavao lidokain, što povećava blagi osjećaj diskomfora u odnosu na injiciranje kolagena. Uprkos tome, punjači hijaluronske kisjeline vodeći su dermalni punjači za uvećanje mekih tkiva sa odličnim kozmetološkim rezultatima.
U rijetkim uslovima stvaranja neočekivanih rezultata moguće je vršiti korekcije injekcijama hijaluronidaze, koja doduše nije odobrena od strane FDA. Deset do 30 jedinica nestabilizovane hijaluronidaze dovoljno je da se postigne željena korekcija. Može se početi sa 5-10 jedinica, a maksimalno se koristi 75 jedinica. Krajnji rezultati se očekuju poslije 4 sedmice. Neki proizvodi hijaluronidaze goveđeg su porijekla, pa je potrebno prethodno obaviti testiranje.
Preparat hijaluronidaze je bistra, koncentrovana tečnost koja se čuva u frižideru. Za rekonstituisanje ovog dermalnog filera ljekari obično dodaju fiziološki rastvor ili lidokain (sa ili bez epinefrina). Pri primjeni Amphadase upotrebljava se 3 ml jednoprocentnog lidokaina, sa epinefrinom u razmjeri od 1 : 100 000. Poslije miješanja, ampula se blago promućka. Prije tretmana vrši se testiranje kože injiciranjem 3-5 jedinica ( 0,06-0,1 ml ) rekonstituisanog rastvora u gornji sloj derma „prednjeg dijela podlaktice”. Pozitivna hipersenzitivna reakcija uočava se kao edematozna papula koja nastaje za 5 minuta od injiciranja, traje 20-30 minuta, a praćena je i lokalnim svrabom.
RESTYLANE/RESTYLANE-L
2003. godine, od strane FDA, odobren je Restvlane -preparat za tretiranje nazolabijalnih nabora. Ovaj dermalni filer proizvodi se fermentacijom kultura konjskih streptokoka. Sadrži oko 100 000 čestica na 1 ml (20mg/ml). Čestice su veličine oko 300 nm i visoko su unakrsno umrežene upotrebom etarske veze (jednostruko unakrsno umrežene), pa stvaraju dermalni iler koji je među najgušćim ilerima hijaluronske kisjeline. Upotrebljava se za korekciju nazolabijalnog nabora, „marionette” linija oko usana, suznih uglova i čeonih bora mrštenja, kao i za uvećavanje usana i brade. Može se koristiti za korekciju obraza i nazalnih deformiteta. Korekcija traje minimalno 6 mjeseci. Ove godine u praksu je uveden Restylane-L, koji sadrži lidokain, lokalni anestetik koji smanjuje bolnost intervencije.
PERLANE/PERLANE-L
Ovaj dermalni filer identičan je sa Restylanom, sem što su kod njega veće čestice gela hijaluronske kisjeline. Upotrebljava se za korekcije dubljih brazda, npr. nazolabijalne, kao i za uvećanje brade. Neki iskusniji praktičari preferiraju njegovu upotrebu za uvećavanje usana u odnosu na Restylane. Trajnost korekcije iznosi 6-12 mjeseci. U 2010-oj godini takođe je uveden Perlane-L, koji sadrži lidokain, a namijenjen je za smanjivanje bolnosti intervencije.
Pri korišćenju Restylana i Perlana očekuje se više modrica i bola nego prilikom korišćenja kolagenih dermalnih filera. Bol pri injiciranju može se smanjiti upotrebom lidokaina. Često poslije tretmana nastaju eritemi i edemi a takvo stanje traje nekoliko dana. Kada se ovi fileri injiciraju suviše površinski, može se uočiti plavkasti Tindalov efekat koji predstavlja hijaluronsku kisjelinu vidljivu kroz proziran epidermis. Srećom, ove plavkaste ciste lako se koriguju blagovremenim tretiranjem kože malim iglama (30 gejdža) ili skalpelom broj 11, brzim odstranjivanjem neželjenog površinskog dermalnog flera. Ponekad mogu da se jave palpabilni nodusi. To je slučaj kada se koristi multipla „penč” tehnika. Zbog navedenih razloga, bolje je koristiti linearnu tehniku injiciranja dermalnog flera koja minimalizuje stvaranje nodusa. Kao i kod kolagena, pacijenti treba da izbjegavaju korišćenje antikoagulanata u toku 10 dana prije injiciranja fikera.
U cilju preveniranja nastanka modrica nedjelju dana prije injiciranja filera treba prestati sa antikoagulantnom terapijom i upotrebom biljnih preparata kao što su: aspirin, ibuprofen, vitamin E, ginko, bijeli luk i ginseng. U tom periodu, kao i nedjelju dana nakon obavljanja tretmana, preporučuje se pijenje čaše soka od ananasa dnevno (sadrži bromelain, enzim koji se pokazao kao djelotvoran u liječenju tromboze). U slučaju da kod osobe koja namjerava da se podvrgne tretmanu postoji prolaps mitralnih valvula, potrebno je piti antibiotike za prevenciju infekcije.
Pacijent treba da prijavi i prisustvo herpes simpleks infekcije, jer igla, ne fler, može, doduše rijetko, aktivirati virus i izazvati reaktivaciju ove bolesti. Za prevenciju se daje odgovarajući antiviralni lijek.
Piše: dr Olivera Simić-Kovačević, Spec. dermatovenerolog
Dodajte komentar