[heading size=”7″]TERAPIJA AKUTNOG KAŠLJA[/heading] Akutni kašalj je vrlo česta pojava zbog koje se pacijenti javljaju na pregled. Možemo reći da je to vrlo značajan faktor u širenju infekcije. Korisna funkcija kašlja ogleda se u čišćenju disajnih puteva od velike količine udahnutih čestica, sluzi nakupljene zbog povećane sekrecije ili poremećenog mukocilijarnog klirensa i patoloških supstanci.
Akutni kašalj se najčešće javlja kao posljedica virus-nih infekcija gornjih disajnih puteva (GDP). Prestaje uglavnom bez terapije, ukoliko nije povezan sa nekim značajnim komorbiditetom. Epidemiološka istraživanja (Thorax, 2006) pokazuju da od 120 miliona onih koji imaju infekcije gornjih disajnih puteva, nešto manje od polovine ima zastupljen akutni kašalj, a pola tog broja se samoliječi, 12 miliona tih osoba dospije na pregled kod ljekara opšte prakse, a samo 2 miliona pacijenata se hospitalizuje. Kašljanje koje traje duže od 3 sedmice indikuje detaljan pregled bolesnika.
Kašalj može biti suvi, nadražajni ili koristan produktivni. Postoji i podjela na akutni, koji traje kraće od tri sedmice i hronični, duže od 8 sedmica. Akutni suvi kašalj najčešće je posljedica zapaljenja u gornjim disajnim putevima (virisi, bakterije). Može da bude i posljedica zapaljenja donjih disajnih puteva (DDP), a rijetko i posljedica zapaljenja pleure. Akutni produktivni kašalj treba razlikovati kod akutnog bronhitisa izazvanog virusom influence, a egzacerbacije astme ili HOPB A kod prehlada. Na osnovu anamnestičkih podataka i fizikalnog pregleda odlučujemo da li treba raditi dodatna ispitivanja. Najvažnija je procjena da li je kašalj znak životno ugrožavajućeg oboljenja (pneumonija, teška egzacerbacija astme ili hronične opstruktivne bolesti pluća, plućne tromboembo-lije, srčane slabosti i drugih teških bolesti) ili je rezultat prehlade, dejstva alergena ili iritanasa iz okruženja. Akutna virusna infekcija gornjih respiratornih puteva – prehlada (engl. Common Cold) najčešći je pojedinačni uzrok akutnog kašlja i najčešća infektivna bolest od koje ljudi boluju. Odrasle osobe obično imaju dvije-četiri prehlade godišnje. Više od 100 serotipova rinovirusa izaziva prehladu kod odraslih i djece. Često nastaje virusni rinosinuzitis. Tretman kašlja uzrokovan virusnom upalom gornjih respiratornih puteva treba da bude simptomatski. Anamneza i fizikalni pregled dovoljni su da utvrde da li je kašalj uzrokovan infekcijom GRP-a, DRP-a, egzacerbacijom postojećih stanja ili zbog SAKGRP-a. U nekim slučajevima akutni kašalj može biti znak težih oboljenja i zahtijeva dodatnu dijagnostiku. Kod egzacerbacije astme, kašalj prolazi primjenom inhalacionih kortikosteroida. U terapiju hronične opstruk-tivne bolesti, u egzacerbaciji, mogu se dodati antibiotici, kao i kod pogoršanja bronhiektazija.
Protusivna terapija obuhvata sekretolitike, Ijekove koji poboljšavaju efikasnost kašlja, povećavajući volumen sekreta, suprimirajući stvaranje mukusa, mijenjajući konzistenciju mukusa i pojačavajući cilijarnu funkciju. Britansko torakalno društvo u preporukama za liječenje akutnog kašlja (2006) navodi OTC preparate (od engleskog izraza Over The Counter – „preko pulta”). Međutim, malo je dokaza o speciičnom farmakološkom efektu i primjeni „kućnih ljekova” kao što su limun i med. Predlaže se i primjena dekstromorfana (centralnog aktitusika sa opiod-nim djelovanjem), kao i sedativnih antihistaminika prve generacije. U preporukama „American Colledge of Chest Physicians” (ACCP, 2006) navode se preporuke o primjeni antihistaminika prve generacije, uz dekongestante, kao i nesteroidnog antiinfiamatornog lijeka naproksena.
U slučajevima kada se javljaju hemoptizije, visoka tjelesna temperatura, bolovi u grudima i gubitak u težini potrebno je uraditi radiografiju grudnog koša.
Uzroci nastanka kašlja podijeljeni su na unutar-grudne i vangrudne. Hronična opstruktivna bolest, astma, endobronhijalna tuberkuloza, slabost lijevog srca, interstici-jske bolesti srca, cistična ibroza, bronhiektazije, spadaju u unutargrudne faktore. Od vangrudnih uzroka kašlja navode se slivanje sekreta iz sinusa, gastroezofagusni refluks i ACE inhibitori.
Zlatnog standarda za liječenje akutnog kašlja nema. Po pravilu, treba liječiti samo neproduktivni kašalj koji remeti dnevne aktivnosti i otežava spavanje. Koristan ili produktivan kašalj suzbija se samo ako iscrpljuje bolesnika. Farmakološko liječenje obuhvata antitusivnu terapiju i protusivnu terapiju. Antitusivna terapija koristi se za kontrolu, sprečavanje ili eliminaciju kašlja. Ona se može podijeliti na speciičnu terapiju koja je usmjerena na etiološki uzročnik ili patoiziološki mehanizam kašlja i nespeciičnu – simptomatsku terapiju.
Piše: dr Zorka Radulović,
Specijalna bolnica za plućne bolesti i tuberkulozu,
Brezovik, Nikšić
Dodajte komentar