Groznica Zapadnog Nila

Infоrmаciјe о аktuеlnој еpidеmiоlоškој situаciјi vezane za praćenje obolijevanja od grоznicе Zаpаdnоg Nilа nа tеritоriјi Crne Gore u 2018. gоdini u humanoj populaciji

Tokom sezone najintenzivnije transmisije virusa Zapadnog Nila (jun-novembar), Centar za kontrolu i prevenciju zaraznih bolesti Instituta za javno zdravlje Crne Gore redovno pooštrava sprovođenje nadzora nad svim slučajevima groznica nepoznatoga porijekla i produženog trajanja, kako bi se na vrijeme identifikovalo eventualno obolijevanje od groznice Zapadnog Nila.

Intenzivni nadzor se sprovodi sa ciljem ranog otkrivanja slučajeva, njihove adekvatne obrade, pravovremenog planiranja i sprovođenja dodatnih protivepidemijskih mjera i obavještavanja javnosti kao i institucija koji se bave transfuzijom krvi i njenom sigurnom upotrebom o potencijalnim područjima u kojima cirkuliše virus zapadnog Nila (VZN).

U prethodnoj sezoni, tokom 2017. godine, prijavljeno je 288 slučajeva oboljevanja od groznice Zapadnog Nila u EU i susjednim državama, pri čemu u Crnoj Gori nije bilo registrovanih slučajeva.

Tekuća nadzorna sezona

Na području EU prijavljeni su prvi slučajevi obolijevanja od groznice Zapadnog Nila, u Grčkoj i Italiji. Grčka je prijavila četiri slučaja (tri potvrđena i jedan vjerovatni), Italija jedan slučaj, dok su u Srbiji registrovana dva slučaja obolijevanja.

U ovoj sezoni nadzora, zaključno sa 05.07.2018. godine nije bilo prijavljenih slučajeva obolijevanja od groznice Zapadnog Nila na teritoriji Crne Gore.

U skladu sa Direktivom Evropske komisije 2014/110/ EU, potencijalno dobrovoljno davanje krvi treba da bude odloženi za 28 dana od davalaca koji su boravili i napustili područje za koje je utvrđeno da postoji lokalna transmisija VZN.

O groznici Zapadnog Nila

Groznica Zapadnog Nila je potencijalno ozbiljno virusno oboljenje koje se u ogromnoj većini slučajeva prenosi ubodom zaraženih komarca iz roda Culex (obični komarac – culex pipiens) a rijetko i Aedes (azijski tigrasti komarac). Komarac postaje zarazan prilikom uboda ptica, uglavnom divljih ptica selica, koje su glavni prirodni rezervoar virusa.

Drugi, rijeđi načini prenosa, uključuju transfuziju nebezbjedne krvi i transplantaciju organa uzetih od zaraženog davaoca, kao i prenos sa inficirane majke na dijete bilo tokom trudnoće, porođaja ili dojenja.

Izazivač bolesti je virus Zapadnog Nila (VZN) a period od momenta izlaganja virusu do pojave prvih sipmtoma varira i iznosi od 3 do 21 dan.

Glavni rezervoar virusa su ptice – posebno divlje ptice selice dok su čovjek i neke druge vrste sisara tzv. slučajni domaćini u kojima nivo virusa u krvi ne bude toliko visok da komarci mogu širiti virus sa čovjeka na čovjeka.

Bolest kod oko 80% inficiranih prolazi bez simptoma, kod manje od 20% ima blagu kliničku sliku koju karakteriše povišena tjelesna temperatura, bolovi u mišićima, mučnina, povraćanje i ponekad otok limfnih žlijezda ili ospa po trupu. Samo kod <1% zaraženih dolazi do razvoja teške kliničke slike tzv. neuroinvazivnog oblika bolesti – koji se manifestuje upalom mozga i/ili moždanih ovojnica i koji se može završiti i smrtnim ishodom posebno osoba koje imaju oslabljen imunološki sistem. Najveći rizik od nastanka težeg oblika bolesti imaju osobe starije od 50 godina.

Simptomi infekcije virusom Zapadnog Nila obično traju nekoliko dana. U slučaju teže bolesti simptomi mogu da traju i do nekoliko sedmica.

Osnovne mjere zaštite odnose se na prevenciju uboda komaraca.

Opšte mjere prevencije su:

• Izbjegavanje područja sa velikim brojem insekata, kao što su šume i močvare.

• Smanjenje broja komaraca na otvorenom.

• Isušivanje svih lokacija, pa i najmanjih, u kojima se zadržava voda posebno u okolini kuća i po dvorištima. Posebno je važno redovno prazniti višak vode iz posuda sa cvijećem, posuda za hranu i vodu kućnih ljubimaca, kanti, buradi i limenki… Stare automobilske gume gume i svi drugi predmeti koji mogu da prikupljati vodu moraju se adekvatno ukloniti i isprazniti.

• Izbjegavanje boravka na otvorenom, naročito između sumraka i svitanja.

• Nošenje dugačke odjeće svijetlih boja koja pokriva veći dio tijela je poželjno posebno ako se planira boravak u oblastima u kojima se u većoj mjeri nalaze komarci. Preporučljivo je da odjeća bude komotna, jer komarci mogu da ubodu kroz pripijenu odjeću.

• Spavanje u klimatizovanim prostorijama (turbulentno kretanje vazduha koje proizvode klima uređaj efikasno spriječava ulazak i kretanje komaraca).

• Postavljanje mreža za komarce na sve prozorske otvore je poželjno naročito ako su mreže impregnirane sa insekticidima.

• Korišćenje aparata koji ispuštaju sredstvo za uništavanje i odbijanje komaraca u zatvorenom prostoru.

• Korišćenje kozmetičkih sredstava na otkrivenim djelovima tijela (vrat, lice, šake) koja odbijaju komarce (tzv. repelenti).

Institut za javno zdravlje Crne Gore
Centar za kontrolu i prevenciju zaraznih bolesti