Sastavni dio organizacije perinatalne zdravstvene zaštite podrazumijeva razvijen sistem transporta vitalno ugroženog novorođenčeta . Cilj je bezbjedan i efikasan transfer vitalno ugroženog novorođenčeta u jedinicu neonatalne intenzivne terapije, gdje mu se može pružiti adekvatno liječenje i njega. U današnje vrijeme zahvaljujući razvoju opreme i edukaciji medicinskih radnika , transport treba da bude nastavak liječenja u mobilnoj jedinici intenzivne terapije. Preduslovi uspješnog transporta su protokoli o transportu, edukovani kadar, specijalizovana oprema i namjenska prevozna sredstva, dobra organizacija samog transporta, kontinuirano obrazovanje i reevaluacija postignutih rezultata, kao i stalno naučno istraživanje iz oblasti medicinskog transporta.
Istorijat transporta novorođenčeta
Prvi transport novorođenčeta pominje se u mitološkim spisima. Dionis, bog grožđa, vina, plodnosti, pozorišta, po predanjima rođen je dva puta. Njegov prvi dolazak na svijet bio je prijevremen, zbog čega ga je otac, bog Zevs, zašio ispod kože na butini sačekavši zrelost. Po rođenju odmah je novorođenče ponešeno na planinu Nisa i predato nimfama, njegovano u pećini obrasloj gustim lišćem bršljena, vinovom lozom i borovim drvećem, što se slikovito smatra prvim inkubatorom za novorođenče.
U antička vremena „nejaka“ prijevremeno rođena i djeca sa urođenim manama predstavljala su teret društvu. Hipokrat je prvi istakao značaj perinatalnog perioda za razvoj čovjeka još u V vijeku prije Hrista. Soranus, otac akušerstva i ginekologije u II v. nove ere je definisao prve postulate procjene zdravlja novorođenog djeteta. Medicinske ustanove se nisu specijalizovano bavile liječenjem novorođenčadi praktično sve do kraja XIX v. U to vrijeme većina porođaja odvijala se kod kuće i smrtnost novorođenčadi bila je izrazito visoka. Začetke neonatalne medicine obilježavaju prva intubacija novorođenčeta 1834. g. i formiranje dječijih bolnica u Engleskoj i Americi 1853. i 1855. g. Transport vitalno ugroženog novorođenčeta pominje se 1900. g. Prvi organizovani transportni sistem za transport vitalno ugrožene prijevremeno rođene djece opisan je 1948. g. ,poznat kao „Transportni sistem za prijevremeno rođenu djecu grada Njujorka “. Naredne decenije donijele su dosta ideja i projekata posvećenih razvoju, organizaciji i regionalizaciji neonatalnih jedinica intenzivnog liječenja i transporta. Prvi transport novorođenčeta avionom desio se 1958. g. a helikopterom 1967. g.
Klasifikacija neonatalnih jedinica intenzivnog liječenja i vrste transporta novorođenčeta
Transport vitalno ugroženog novorođenčeta je usko je povezan sa regionalizacijom i klasifikacijom neonatalnih jedinica intenzivnog liječenja. Savremena medicina definiše tri nivoa neonatalnih jedinica intenzivnog liječenja. Nivo I obuhvata bazični nivo liječenja, neonatalnu reanimaciju, njegu zdrave terminske novorođenčadi i djece rođene između 35-37 gestacione nedjelje (gn), kao i mogućnost stabilizacije djece mlađe od 35 gn prije transporta u medicinsku ustanovu višeg nivoa. Nivo II se bavi liječenjem i njegom djece mlađe od 32 gn, TM manje od 1500 gr koja ne zahtijevaju visokospecijalistički nivo liječenja, kao i zbrinjavanje rekonvalescenata koji dolaze sa nivoa III. Nivo III podrazumijeva najsofisticiranije oblike liječenja prijevremeno i teško oboljele novorođene djece.
Imajući u vidu klasifikaciju neonatalnih jedinica intenzivne njege interhospitalni transport novorođenčeta može biti organizovan „od sebe” i „ka sebi “. Veliki je značaj perinatalne medicine čiji je osnovni zadatak da prepozna rizične trudnoće i takve trudnoće završi u tercijarnim medicinskim centrima, gdje će se majci i djetetu pružiti najbrža i najadekvatnija medicinska pomoć i liječenje. Dokazano je da je transport „in utero“ najbolji vid transporta za dijete. Naročito je značajno primijeniti ga u slučaju prijetećeg prijevremenog porođaja ili prenatalno otkrivenih bolesti ploda koje će zahtijevati urgentno zbrinjavanje (kao urođene srčane mane). Tercijarna ustanova može organizovati transport „ka sebi“ kada je zbog kompleksnosti pacijenta potrebna posebna oprema i specifičan medicinski kadar. Transport vitalno ugroženog novorođenčeta se sprovodi unutar iste medicinske ustanove u slučaju potrebe za dijagnostikom, prevođenje djeteta u operacioni blok ili drugu jedinicu intenzivnog liječenja.
Osoblje i oprema za transport novorođenčeta
Tim čine ljekar (najčešće neonatolog , anesteziolog ), medicinske sestre i tehničari pedijatrijskog smjera i urgentne medicine. Zadatak transportnog tima je procjena i stabilizacija ugroženog novorođenčeta, nastavak primjene mjera intenzivne terapije tokom transporta, uočavanje i rješevanje komplikacija. To su karike koje transport čine bezbjednim. Neonatalni transportni tim mora biti edukovan iz oblasti anatomije, fiziologije, patofiziologije, farmakologije neonatalnog doba, liječenja urgentnih stanja, neonatalne reanimacije, sedacije, terapije bola, kliničke, laboratorijske i radiološke procjene zdravstvenog stanja pacijenta, primjene praktičnih vještina (intubacija, plasiranje venskog puta). Važno je da tim posjeduje komunikacione vještine, protokole o vođenju medicinske dokumentacije kao i znanje o mediko – legalnim i etičkim pitanjima koja se tiču transporta. U većini evropskih zemalja preduslov da bi se medicinski radnik bavio transportom su kliničko iskustvo najmanje 2 godine u oblasti neonatalne medicine i sertifikat o položenom kursu za pedijatrijski i neonatalni transport. Član tima je i vozač koji snosi dio odgovornosti u vezi transporta koja se tiče bezbjednosti puta, rute puta, skladištenje opreme i ispravnosti prevoznog sredstva.
Dodajte komentar