ŠTA JE GESTACIJSKA ZRELOST?
Gestacijska zrelost (gestacijsko doba) računa se od prvog dana posljednje menstruacije. Prema opšteprihvaćenom dogovoru, gestacija, odnosno trudnoća traje 40 nedjelja ili 280 dana, ili 10 lunarnih mjeseci (lunarni mjesec ima 28 dana) ili 9 kalendarskih mjeseci.
Dozvoljene su varijacije ukupno 5 nedjelja – tri prije i dvije nakon datuma predviđenog porođaja.
Donešeno (terminsko) novorođenče je ono koje je rođeno sa najmanje 37 nedjelja, a najviše sa 42 nedjelje gestacije. Svako novorođenče rođeno prije tog roka je nedonešeno (preterminsko ili nedonošče) a rođeno poslije toga roka prenešeno (postterminsko). Kada nema podataka o posljednjoj menstruaciji ili su oni nepouzdani, koriste se ultrazvučne metode za predviđanje termina porođaja . Međutim, kada se beba rodi, na osnovu kliničkog pregleda se sa mnogo većom preciznošću može odrediti koliko je gestacija trajala, tako da se pedijatar ne rukovodi predviđenim terminom porođaja, već onim što vidi pred sobom. Inače samo se 3% žena porađa na proračunati datum termina.
KAKO LJEKAR PROCJENJUJE GESTACIJSKU ZRELOST NOVOROĐENČETA?
U procjeni gestacijske zrelosti novorođenog djeteta koristi se više metoda koje se mogu međusobno kombinovati. Za brzu orjentaciju se najviše koristi procjena na osnovu sljedećih tjelesnih karakteristika:
– izgled kože,
– ušna školjka,
– veličina bradavice na mliječnoj žlijezdi,
– brazde na tabanu i
– izgled spoljnih polnih organa i to: kod dječaka položaj testisa, a kod djevojčica pokrivenost malih usana velikim. Sabiranjem broja dobijenih bodova (0, 1 ili 2 za svaku od karakteristika) sa brojem 30 dobija se vjerovatna gestacijska zrelost bebe u nedjeljama.
Tjelesna masa na rođenju nije mjerilo donešenosti bebe kako se ranije smatralo, ali je ona važan parametar kada se procjenjuje uhranjenost novorođenčeta. Postoje djeca koja su previše sićušna ili mala, kao što ima pravih malih „džinova” – hipertrofična novorođenčad.
Najveći broj novorođenčdi se na krivuljama fetalnog rasta (koje su napravljene prema polu, gestacijskoj zrelosti i redosljedu rađanja – paritetu majke) nalazi između 10 i 90 percentila i nazivamo ih eutrofičnom (normalno uhranjenom ). Bebe koje su na tabelama rasta ispod 10 percentila nazivaju se hipotrofičnom ili malom za datum (termin ) porođaja. Među njima ima konstitucionalno sitne djece koja su nasljedno mala, ali su pri tom potpuno zdrava i ne nose nikakve posebne rizike za svoj budući život. Međutim, ima i djece čija se krivulja rasta, bilježena na ultrazvučnim pregledima tokom trudnoće, nalazi ispod normalne krivulje i označava intrauterusni (unutarmaterični) zastoj i pokazuje da nešto nije bilo u redu dok je beba bila u maminom stomaku.
KAKO IZGLEDA NORMALAN RAST I RAZVOJ BEBE TOKOM TRUDNOĆE ?
Život ploda u materici se dijeli na dva razvojna perioda:
EMBRIONALNI traje prvih 10 nedjelja i u njemu se odvija tzv. organogeneza odnosno razvoj svih unutrašnjih organa. Na kraju ovog perioda embrion je težak samo 2.8gr, a visina u sjedećem položaju mu iznosi oko 3 cm. Svi nepovoljni uticaji koji mogu da djeluju na plod u ovom intervalu – dovode do njegovih velikik oštećenja pa i gubitka.
FETALNI traje od 11 nedjelje do kraja trudnoće. Tokom njega plod, koji se sada naziva fetusom, raste i to tako što mu se u drugom trimestru linearno povećavaju dužina i masa, da bi krajem trudnoće prirast mase bio nešto manji. Ukoliko porođaj kasni prirast tjelesne mase se potpuno zaustavlja.
Nakon rođenja beba nastavlja da raste nešto sporije nego prije toga. Ipak, njen rast tokom prve godine je brži nego u bilo kom kasnijem periodu života.
Brojni činioci, koji mogu da potiču od majke, samog ploda, posteljice ili sredine u kojoj majka živi, utiču na fetalni rast. Razni faktori koji remete ove činioce mogu da dovedu do toga da se rodi dijete koje ima simptome intrauterusnog zastoja u rastu. Može da bude nedonešeno, rođeno na termin ili prenešeno.
Dr Snežana Grubač, pedijatar neonatolog
Opšta bolnica Nikšić
Dodajte komentar