Fizička aktivnost odgovarajućeg intenziteta, trajanja i učestalosti je jedan od faktora koji u bitnoj mjeri može da determiniše naše zdravlje. Kako će fizička aktivnost uticati na zdravlje, zavisi prevashodno od zdravstvenog stanja u trenutku započinjanja aktivnosti, životne dobi, kao i od nivoa fizičke aktivnosti – amaterski (rekreativni) nivo ili nivo profesionalnog sporta. Jedna od najbitnijih komponenti našeg zdravlja koja je u korelaciji sa fizičkom aktivnošću je krvni pritisak. Upravo zbog toga, krvni pritisak mora biti praćen kod svih osoba prije nego počnu da treniraju.
Krvni pritisak, odnosno njegova vrijednost, u značajnoj mjeri određuje na kojem nivou fizička aktivnost je za tu osobu preporučljiva. Kod osoba koje žele da se bave bilo kojim stepenom fizičke aktivnosti, preporučuje se da imaju oformljenu istoriju sa rezultatima fizičkog pregleda i laboratorijskim analizama, uz adekvatne anamnestičke podatke.
Arterijska hipertenzija smatra se jednim od najčešćih zdravstvenih problema današnjice. Krvni pritisak normalno raste i pada u toku dana. Međutim, ako u toku dužeg vremenskog perioda krvni pritisak ostaje povišen, onda to klasifikujemo kao hipertenziju. Etiološki faktori su brojni i u zavisnosti od toga, imamo primarnu (esencijalnu) i sekundarnu hipertenziju. Kod primarne, ne možemo sa sigurnošću utvrditi šta je uzrokuje i obnično se razvija postepeno, tokom više godina. Sekundarna hipertenzija najčeće je poznatog etiološkog faktora i najčešće se razvija iznenada. Nju mogu izazvati neki zdravstveni problemi, kao što su problemi u kardiovaskularnom sistemu, plućima, bubrezima, endokrinološkim poremećajima i dr. Takođe, mogu biti uzrokovani korišćenjem raznih hemijskih supstanci i sl. Upravo zbog svih nabrojanih faktora je i preporučljiv kompletan pregled pacijenta prije početka bavljenja sportom bilo kog nivoa.
Dijagnostifikovana hipertenzija kod osoba koje žele da se bave sportom, u velikoj mjeri postavlja limite do kojih ta osoba može biti izložena fizičkom naporu. Naime, osim nivoa fizičke aktivnosti, koji se u tom slučaju najčešće ograničava na amaterski nivo (kod osoba sa težim oblikom hipertenzije), osoba mora savjetima da bude upućena o promjenama životnih navika (prestanak pušenja, adekvatan način ishrane, unos tečnosti…).
Neliječena hipertenzija može u znatnoj mjeri ograničiti mogućnosti organizma osobe koja se bavi sportom. Osobe kod kojih je dijagnostifikovana hipertenzija i kod kojih su utvrđeni etiološki faktori koji je uzrokuju, indikovane su za određenu vrstu antihipertenzivne terapije. Treba naglasiti da upotreba antihipertenzivnih ljekova može dodatno ograničiti kapacitet vježbanja. Naročito to važi za beta blokatore.
U toku testa opterećenja (ergometrijski test) dolazi do porasta sistolnog pritiska (za vrijeme aerobnog treninga). Sistolni i dijastolni pritisak se još više povećavaju za vrijeme treninga sa otporom (izometrijski trening). Redovno i adekvatno izvođenje aerobnog treninga kod osoba sa umjerenom hipertenzijom, bez terapije, smanjuje sistolni i dijastolni pritisak. Za razliku od aerobnog treninga, koji se može preporučiti osobama i sa umjerenom hipertenzijom, trening snage ima svoja ograničenja. Osobe koje imaju povećan pritisak treba da izbjegavaju visoko intenzivne treninge sa brzom promjenom intenziteta, koji zahtijevaju skakanje, podizanje, guranje i vučenje tereta većeg opterećenja. Umjesto toga, osobama koje imaju dijagnostifikovanu umjerenu hipertenziju, a koje žele da se posvete treningu snage, preporučuje se da se ta vrsta treninga radi sa tegovima manjeg opterećenja u većem broju ponavljanja. Kod osoba sa umjerenom hipertenzijom trening snage se ne preporučuje kao jedini oblik vježbanja, već ga obavezno treba kombinovati sa aerobnim treningom i sa treningom istezanja (trening fleksibilnosti).
Kod osoba koje nisu utrenirane, a koje počinju da se bave fizičkom aktivnošću, skok sistolnog pritiska preko 200mmHg može biti ozbiljan pokazatelj da se kod takve osobe u budućnosti može razviti perzistentna hipertenzija. Kod takvih osoba se savjetuje postepen porast fizičke aktivnosti, uz redovne kontrole.
Dr Dalibor Ćorić
Zavod za HMP Crne Gore, Kotor
Dodajte komentar